Waarschuwing: kritische lawinesituatie in grote delen van de Alpen

Het hoogseizoen is begonnen in de Alpen en de komende weken weten steeds meer Europeanen hun weg te vinden naar de Alpen. Met name de laatste week van februari wordt het heel erg druk in de Alpen. Voor een overgroot deel is het de eerste keer dit jaar dat ze de ski’s of een snowboard onderbinden. Was de kerstvakantie in grote delen van de Alpen nog groen, deze keer zijn de complete Alpen wit. Hoe wit de hellingen ook zijn en hoe recordachtig koud de januari maand ook was, we hebben te maken met een sneeuwarme winter. Op heel veel plekken in de Alpen is het sneeuwdek (veel) dunner dan normaal.

De combinatie van een dun sneeuwdek, de grote drukte in de Alpen en trends als toerskiën, splitboarden en de drang van velen om authentieke avonturen buiten de pistes te beleven maakt de komende periode een gevaarlijke. Dat zit zo.

Dit seizoen kende een uitzonderlijk droge start in de Alpen. Met uitzondering van begin november viel er bijna geen sneeuw in de Alpen. Deze vroege sneeuw van november verdween nadien op veel hellingen als gevolg van de zon. Maar de zon was in die periode van het jaar niet meer krachtig genoeg om de sneeuw te doen smelten op noordhellingen boven de 2200 meter. Daardoor is er op noordhellingen een oude laag met sneeuw ontstaan waar pas begin januari weer nieuwe sneeuw op viel.

Ik heb Folkert Jan Haanstra (onze huis snow safety expert beter bekend als Haas) gevraagd waarom dit nu zo’n probleem is. ‘Wie de Safety Academy heeft gevolgd weet dat deze oude laag zich middels een proces wat we zo mooi ‘Die aufbauende Umwandlung’ noemen vervormd heeft tot hele mooie bekerkristallen. Een sneeuwlaag die je het beste kunt vergelijken met een ballenbad. De sneeuwvlokken hebben totaal geen cohesie meer met elkaar en liggen als losse kristallen op de grond.’

‘Storten we op deze laag ballen in het ballenbad een mooie laag beton dan blijft er veel lucht tussen de ballen zitten. Daarnaast blijkt in de sneeuwpraktijk dat de laag beton (nieuwe sneeuw) slecht hect met de ballen (oude sneeuw). Er ligt dan als het ware een massieve laag op een losse onderlaag. Gaat hier dan iemand op springen, dan is de kans groot dat de betonlaag breekt. Voeg daar een helling aan toe en je hebt een verhoogde kans op lawines’.

Ah, dus de oude sneeuwlaag van begin november is nogal slecht waar een nieuwe gebonden laag op ligt. ‘In normale winters is dat geen probleem, want dan valt er zoveel sneeuw op deze zwakke laag dat we kunnen springen wat we willen maar dat we niet in staat zijn om druk uit te oefenen op deze zwakke laag. Maar deze winter is anders. De druk van een skier, een groep skiers of bijvoorbeeld de druk op het sneeuwdek na een sprong kan voldoende zijn om een lawine te veroorzaken.’ En dat kan ik bevestigen. In grote delen van de Alpen is het sneeuwdek (veel) dunner dan normaal. Janauri was weliswaar (erg) koud, maar op veel plekken ligt een sneeuwdek dat veel dunner is dan we gewend zijn. Zelfs met de slechtere winters van het afgelopen decenium in ons achterhoofd.

TIP: lees ook dit artikel 'hoe ontstaat een lawine?’

Is deze zwakke ‘ballenlaag’ sneeuw nog steeds een probleem? 'Ja, deze oude sneeuwlaag, ook wel ‘L’ancienne neige type sucre, störanfälligen Altschneedecke of schwache Altschnee’ is nog steeds een probleem. Dit seizoen vielen er al 31 slachtoffers als gevolg van lawines in de Alpen en tenminste een derde daarvan werd het slachtoffer van deze oude sneeuwlaag. Ook afgelopen weekend kwamen er nog meldingen door van lawines waarbij de oude sneeuwlaag een belangrijke rol speelde, zowel in Oostenrijk, Zwitserland als in Frankrijk waar onderstaande foto’s werden genomen.

TIP: lees ook dit artikel over het Altschee, het onzichtbare gevaar

Hoe lang blijft deze zwakke laag een probleem? ‘Deze laag blijft een probleem zolang het sneeuwdek te dun is om onze last te dragen. We hebben dus nog wel wat sneeuw nodig. En omdat het de komende dagen droog blijft vind ik het een heel goed initiatief dat jullie nogmaals het publiek waarschuwen. We hebben zeker nog 2 goede dumps nodig.’

Waar vinden we deze oude sneeuwlaag? ‘Deze oude sneeuwlaag vind je vooral op schaduwhellingen boven de boomgrens, ofwel zo’n 1900 tot 2200 meter. Dit zijn vooral noordhellingen, maar ook op steile oost- en westhellingen kan deze sneeuwlaag nog dieper in het sneeuwdek liggen. Het beste check je daarvoor dagelijks even je lokale lawinebericht voordat je de berg op gaat’

Hoe herken is deze oude sneeuwlaag? ‘Goede vraag! Deze zwakke laag zit diep on het sneeuwdek en is voor leken, maar zelfs ook experts niet te zien. Het sneeuwdek wat er zo mooi uit ziet kan dus een potentieel gevaar herbergen. Dat maakt het ook zo gevaarlijk. Ons menselijk brein (zelfs die van experts) wordt niet getriggerd dat er een gevaar is. Slechts door dieper in het sneeuwdek te graven weten we of deze gevaarlijke zwakke laag er ligt.’

Wat kan men het beste er tegen doen? ‘Zonder de juiste kennis is het zowiezo verstandig om niet zomaar off-piste te gaan. Je zult er zeker niet direct dood gaan. Ik leef ook nog steeds, maar het wordt een vervelend verhaal als er iets gebeurt waarvan jij of je familie en vrienden achteraf constateren dat het met de juiste kennis voorkomen had kunnen worden. Niets ergers als een onbewust (dodelijk) ongeluk.’

Ja en dus? ‘Zelfs met de juiste kennis rijd je de komende weken het beste hele conservatieve lijnen. Ga niet steiler dan de risicomanagement methodes ons voorschrijven. Ofwel bij lawinegevaar 3 niet steiler dan 35 graden op de schaduwhellingen boven de 2000 meter en liefst nog minder steil. Wil je steiler? Op veel plaatsen in de Alpen is er onder de boomgrens nog voldoende te halen en kun je vanwege het gebrek aan de oude sneeuwlaagproblematiek weer wat steiler rijden.’

Kortom, de problemen in het bestaande sneeuwdek maakt dat de lawine situatie lokaal nog kritiek is. Hoe mooi de poeder ook is, stel jezelf altijd de volgende vragen:

• Heb je de juiste kennis en kun je deze toepassen?
• Heb je lawinepieper, schep en sonde? (en je maatjes ook?)
• Check je vooraf het lokale lawinebericht?
• Ben je in staat naar aanleiding van het lawinebericht en de dikte van het actuele sneeuwdek de risicovolle delen van de berg aan te wijzen?
• Zo ja, dan ben je als het goed is in staat om veilige delen van de berg te vinden en kun jij of je groepsleden mocht het onverhoopt toch nog misgaan elkaar redden…

Investeer in je zelf: 30% korting op de wePowder Academy

De beste, maar ook meest safe poeder vind je met de juiste kennis. Daarom geven we je deze druistige periode 30% korting op de wePowder Academy. Met de code DRUISTIG2017 krijg je 30% korting, kun je direct starten en sturen we je ook nog eens het Safety boek toe. Starten doe je HIER.