Na de VS en Canada staan we vandaag stil bij de Alpen. Maar eerst nog een korte samenvatting van datgene wat er in de VS en Canada gebeurde afgelopen winter. Noord Amerika had te maken met een lastige winter. De opbouw van het sneeuwdek was zeer complex en zelfs voor experts soms griezelig gevaarlijk. In de VS zagen we afgelopen winter niet minder dan 35 doden als gevolg van lawines. En of het nu aan de complexiteit van de sneeuw ligt of niet, feit is dat sinds 1990 het aantal doden in de VS als gevolg van lawines een stijgende lijn vertoont. Een treurige balans. We stonden ook stil bij Canada. Daar vielen afgelopen winter 16 doden als gevolg van lawines. Toch drie slachtoffers meer dan het langjaarlijkse gemiddelde, waarbij het opvallend is dat het langjaarlijkse gemiddelde redelijk stabiel blijft.
Ik vroeg jullie naar aanleiding daarvan of jullie een verklaring hebben voor het feit dat het aantal dodelijke slachtoffers als gevolg van lawines in de VS stijgt, terwijl deze in Canada redelijk stabiel blijft. Daarop volgden interessante gedachten, opmerkingen en speculaties van jullie waar ik de komende maanden mee verder kan. Een reactie wil ik hier al melden.
Waingro, die sinds 2008 in Noorwegen woont en regelmatig vanuit zijn perspectief bijdragen levert op wePowder wees me op het feit dat ook in Noorwegen het aantal dodelijke slachtoffers aan het stijgen is. Vanwege de taal is Noorwegen toch een beetje een black box voor me, toch had ik via de wandelgangen al gehoord over de toename in Noorwegen. Nu dus bevestigd in een officieel statement. Dank @Waingro. Naast de VS dus ook een stijgende trend in Noorwegen. En hoe zit het in de Alpen? Hoewel nog niet alle data geverifieerd is en er dus wat fouten ingeslopen kunnen zijn, is onderstaande analyse al voor zo'n 90% correct en kunnen er de eerste conclusies aan verbonden worden en vragen over worden gesteld.
76 doden door lawines in de tijd afgezet
Tijdens winter '13-'14 vielen er 76 doden als gevolg van lawines. Maar is dat nu veel of weinig? In winter '12-'13 vielen er maar liefst 107 doden, terwijl we in winter '11-'12 59 slachtoffers te betreuren hadden. Volgens overlevering vallen er jaarlijks zo'n 100 slachtoffers als gevolg van lawines. Maar een solide database hierover ontbreekt. Daarom zijn we vanuit de Safety Academy een project opgestart om zoveel als mogelijk bestaande data bij elkaar te schrapen en deze in een database te stoppen, waaruit we voor dit artikel al kunnen putten. Goed, gemiddeld 100 slachtoffers dus. Dan zit winter '13-'14 onder het bij overlevering langjaarlijkse gemiddelde en dat terwijl het freeriden en tourskiën toeneemt. Een reden voor voorzichtig optimisme? Zou het zo zijn dat we beter voorbereid de backcountry in gaan? Is het zo dat Amerikanen en Noren slechter voorbereid de backcountry in gaan? Ik weet het niet, maar ik hoor graag jullie opinie. Het liefst onderbouwd met gegevens.
Flinke daling in Frankrijk en Oostenrijk
Zagen we in winter '12-'13 nog 34 slachtoffers in Frankrijk, afgelopen winter waren dat er 20. Een daling van maar liefst 42%. En ook in Oostenrijk was de daling van 40% spectaculair. Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, maar het is zeker opvallend. Iets wat we als we de data compleet hebben nog verder zullen onderzoeken.
Duiken we verder de statistieken in, dan valt er nog een aantal zaken op. Maar voor dat we dat doen een korte introductie. Lawineslachtoffers bestaan grosso modo uit de volgende groepen. De zogenaamde tourskiërs, de freeriders (variantenfahrer in het bereik van de skigebieden), alpinisten en overig. Tourskiërs lopen volgens de statistieken het meeste risico en sinds winter 2006 is het dan ook gebruikelijk dat het aantal tourskiërs dat in een lawine komt groter is dan het aantal freeriders. Winter '12-'13 was er een trendbreuk waarneembaar en was het aantal overleden freeriders in Frankrijk hoger dan het aantal tourskiers. Afgelopen winter heeft deze trend zich voortgezet. Tegenover 7 tourskiërs stonden 10 freeriders die het leven lieten. De komende maanden duiken we nog dieper in de cijfers, maar het is een opvallende trendbreuk.
Daarnaast hebben we gekeken naar het aantal slachtoffers per zogenaamde weerregio. De tabel hieronder is nogal speculatief omdat ze niets zegt over de dichtheid van het aantal skigebieden, het aantal bezoekers en het aantal dagen dat men off-piste was. Toch gaan we met die indeling aan de slag om te kijken of er relaties zijn tussen weerpatronen en de ligging van een skigebied (de regio dus).
Achtereenvolgens gaat het om de volgende regio's
1 = Nooralpen Oost (zeg Steiermark en het Slazburgerland)
2 = Noordalpen Cetraal (Tirol, Voralberg en het oosten van Zwitserland)
3 = Noordalpen West (Zwitserland muv de Engadin, Wallis en Tessin)
4 = Westalpen Noord (Haute - Savoie en Wallis)
5 = Westalpen Centraal (Isere en Savoie)
6 = Westalpen Zuid (zeg de Franse Alpes du Sud)
7 = Zuidalpen west (zo ongeveer de zuidelijke en westelijk Piemonte)
8 = Zuidalpen centraal (zeg de noordelijke Piemonte, Tessin en Engadin)
9 = Zuidalpen oost (zeg de Dolomieten, Karinthie en Ost-Tirol)
Het is nog te vroeg voor conclusies of trends, maar het is een interessante tabel. De piek in regio 4 (Haute - Savoie en Wallis) is overigens voor een belangrijk deel het gevolg van het zeer instabiele sneeuwdek aan het begin van het seizoen. Iets wat voor ons reden was om op 19 december al te waarschuwen voor een zeer instabiel sneeuwdek. Een waarschuwing die helaas niet iedereen bereikte. Tot midden januari vielen er vele slachtoffers als gevolg van dit gevaarlijke sneeuwdek. Een fenomeen dat te danken was aan de vroege sneeuwval van oktober en de lange droge periode erna. Wat dat betreft is de oktober van nu letterlijk een stuk milder.
Laatste opvallende punt is het feit dat winter '13-'14 de meeste dodelijke ongelukken plaats vonden op een zondag. Ook nu nog geen conclusies, maar wel opvallend. De komende weken duiken we verder de cijfers in en zal er meer volgen.
Niet meer freeriden dus?
Laat ik beginnen met een dooddoener. Als je bang bent voor de dood kun je het beste stoppen met leven, want uiteindelijk gaan we allemaal dood. Wat cliché klinkt, maar een waarschuwing is naar de mensen achter de geraniums. Het leven zit vol met risico's, waarbij je je badkamer maar het beste kunt vermijden. Wat niet wil zeggen dat je dan maar zonder enige kennis overal moet afduiken. Met een beetje kennis (en daar naar handelen) kun je al heel veel risico's elimineren. Dat geldt bij de aankoop van je huis en de financiering daarvan, je eerste uitstapje in de zee (kunnen zwemmen blijkt dan reuze nuttig) of je eerste ritje in een auto. En dat geldt ook voor de off-piste.
Het Utah Avalanche Center nam de proef op de som en ging aan het rekenen op basis van lawine ongelukken en de data die daarover bekend was. De uitkomst was een eye-opener. Kennis is namelijk daadwerkelijk de sleutel tot poeder (en het kunnen na vertellen). Want wat blijkt, volg je de filter methode van Werner Munter en kies je daadwerkelijk voor de veilige hellingen, dan is off-piste skiën en snowboarden een relatief veilige sport en is het risico vergelijkbaar met één uur autorijden per dag.
Maar kies je ervoor om zonder kennis bij lawinegevaar 3 het terrein in te stappen, dan is de off-piste net zo gevaarlijk als base-jumpen. Doe je dat bij lawinegevaar 4 en weet je niet wat je doet, dan is het net zo gevaarlijk als een poging doen de Himalaya te beklimmen. Knowledge is powder kortom.
Recreating in avalanche terrain is surprisingly safe as long as it’s done using all the risk reduction measures taught in avalanche classes. It's about the same risk as driving one hour to the trailhead. But randomly center punching 10 avalanche paths per day without any risk reduction measures at Consderable or High Danger can be one of the most dangerous sports in the world.
Maar helpt onderwijzen en voorlichten wel?
Een goede vraag. Want als het risico enorm verkleind kan worden, waar gaat het dan mis? Leiden we mensen verkeerd op en nemen ze ondanks de juiste kennis (on)bewust de verkeerde beslissingen? Of bereiken we teveel mensen niet en nemen ze door onkunde de verkeerde beslissing? Is het kortom een didactisch probleem of een marketing probleem? Doen we bijvoorbeeld bij de wePowder Safety Academy, het Snow Safety Center en de lawinecursussen van de NKBV wel de juiste dingen? En wat zou er beter kunnen?