Safety Wednesday: Stralende nachten!

Door Maarten@snowsafety op 8 april 2009 · 6

Terwijl mijn zeer gewaardeerde collega Rolf kort geleden een mooi epos over de rol van [url=http://www.wepowder.nl/node/1420/]de Tagesgang[/url] in deze tijd van het jaar heeft geschreven, tast je over de rol van de nacht waarschijnlijk nog in het duister. Tijd om daar verandering in te brengen, want de nacht is als de dagen langer worden net zo belangrijk als de dag. Denk nou niet dat er rond Pasen altijd verlichting op de onverspoorde hellingen wordt aangebracht. Maar als je lekker vroeg de bergen in trekt (voor de tourskiers lees 5 uur 's ochtends), om over een knalhard harschdeksel veilig in het donker te kunnen stijgen, dan kan je nog wel eens van een te warme kermis thuis komen. Wat voor een veilige lawinesituatie namelijk nodig is, zijn stralende nachten!

[quote]Maarten Huisman is mede oprichter van het Snow Safety Center. Na een hachelijke lawinesituatie besloot hij de safety schoenen aan te trekken en een kenniscentrum in te richten. [/quote]

Uit ervaring weet je waarschijnlijk al dat een wolkendek de temperatuurcyclus van dag en nacht een beetje tempert. Overdag wordt het niet zo warm, doordat zonne-instraling geremd wordt en 's nachts daalt de temperatuur minder omdat de warmte onder het wolkendek blijft hangen. Dus als je op tour gaat en netjes volgens de regels om vijf voor vijf de hut uit stapt, is het eerste dat je op moet vallen de prachtige sterrenhemel... of niet. En als het gedurende de nacht betrokken blijkt, is dat een belangrijke waarschuwing voor slappe hap onder de stijgvellen. Ook als het onder de wolken 's nachts toch vriest dan kan het sneeuwdek niet altijd voldoende uitstralen om een mooie dikke harde korst te vormen.

Maar wanneer heeft het sneeuwdek dan genoeg harsch op gebouwd om veilig op pad te gaan? Om tot een duidelijk antwoord te komen moeten we eerst begrijpen wat de problematiek van natte sneeuw nou eigenlijk is. Natte sneeuw is sowieso oude sneeuw (qua structuur) en die heeft vaak een prima samenhang doordat het smelt- en vooral opvriesproces mooie stevige verbindingen heeft gebouwd. Overdag kunnen die verbindingen wel weer wat los smelten, maar de kristallen worden dan nog bij elkaar gehouden door de oppervlaktespanning van het vrijgekomen vocht. Als de hoeveelheid water tussen de kristallen te groot wordt, kan de oppervlaktespanning het sneeuwdek niet meer bij elkaar houden en zakt de boel in elkaar. Van een paar handen sneeuw in een teil water valt immers ook niet veel te bouwen en zonder teil stort dit gebeuren direct in. Als je genoeg sneeuw in de teil water gooit, heb je een goede kans dat de boel ook zonder teil blijft staan.

[flickr-photo:id=3423609600,size=m]De enige manier om van deze onsamenhangende prut nog wat stabiels te maken is keiharde uitstraling en tot diep in het dek opvriezen van de slush. Bij te weinig uitstraling ontstaat misschien wel een korst, maar als je daar doorheen zakt is die niet sterk genoeg om je gewicht te dragen en loop je het risico dat de hele boel breekt en op de nog lauwe soep eronder afschuift. Vandaar dat "door het harschdeksel zakken" een van de waarschuwingstekens is. Ideaal is dus een stralende nacht (letterlijk), waarbij het sneeuwdek tot een dikke halve meter diep vastvriest. En dan maar zorgen dat je boven staat als de bovenste 15 centimeter sneeuw net weer zacht zijn geworden.

(c) Beelden: Julien Rambaud

Eerder verschenen:
[url=http://www.wepowder.nl/node/1420/]Tagesgang[/url]
[url=http://www.wepowder.nl/node/989]Piepers, electronica en magnetische knopen[/url]
[url=http://www.wepowder.nl/node/899]de lawineschaal[/url]

Reacties

• 

  Elite
  Erwin op 8 april 2009 · 14:32

  Hoi Maarten,
  
  Uitstraling is toch afhankelijk van de temperatuurgradiënt in de sneeuwlaag en daarmee naast de temperatuursverschillen tussen boven en onder ook van de dikte van het sneeuwdek? In hoeverre ben je daar nog afhankelijk van bij het plannen van je tour?
  
  Koude, heldere nachten zijn dus ideaal voor een groot temperatuurgradiënt en vochttransport door de sneeuwlaag. Wanneer is dit positief zoals boven beschreven en wanneer is dit negatief als het opbouw van nieuwe kristallen (bijv. Schwimmschnee) tot gevolg heeft?
  
  Groetjes,
  
  Erwin
• 

  Advanced
  Seek2 op 8 april 2009 · 21:16

  Als ik je goed begrijp, Erwin, haal je nu droge en natte sneeuw door elkaar. Natte sneeuw in het voorjaar heeft geen temperatuurgradient meer. Alles is tegen het vriespunt aan, van de bodem tot het oppervlak. Als het dan 's nachts goed vriest (heldere nacht emet veel uitstraling) dan vriest die bovenlaag vast tot een harschlaag en daar onder ligt nog steeds natte pap van 0 graden.
• 

  Advanced
  Seek2 op 8 april 2009 · 21:21

  En die straling gaat over infrarood (warmte) straling. Alles wat warmer is dan het absolute nulpunt, straalt warmte uit. Sneeuw is zelfs een heel efficiente straler. Daarom koelt het op een heldere nacht ook zo sterk af. Als er wolken zijn worden die stralen weer teruggekaatst en koelt het veel minder af.
• 

  Elite
  Erwin op 9 april 2009 · 14:32

  Sorry Seek,
  
  Ik denk dat ik het niet helemaal begrijp. Waarom zou natte sneeuw geen temperatuursgradient kunnen hebben? Puur omdat het nat is? Als ik een duik neem in de zee, dan voel ik snel dat het boven warmer is dan onder.
  
  Dat alles overdag dezelfde temperatuur heeft geloof ik wel. Maar als het dan 's nachts flink gaat vriezen is de temperatuur bovenaan de sneeuwlaag een stuk lager dan overdag. Dit is een temperatuurgradient. Dat natte sneeuw een betere warmtegeleiding heeft kan ik me voorstellen, wat betekent dat er sneller evenwicht bereikt kan worden. Maar mijn kennis van sneeuw is redelijk beperkt. Wanneer welke processen de overhand hebben weet ik niet. En ik weet ook niet wanneer ik ervan uit kan gaan dat alles overdag natte pap is of dat het nog enigszins structuur bevat. Ik wist niet dat het zo zwart-wit was. Vandaar mijn vraag.
• 

  Advanced
  Seek2 op 9 april 2009 · 16:50

  Zwart wit is het natuurlijk nooit 😉 Bijv, diepe rijplagen die al maanden geen probleem geweest zijn kunnen opeens weer actief worden als ze de eerste keer vochtig worden. Maar als de voorjaarssneeuw eenmaal goed op gang is, wordt het een aardig zwart wit verhaal. Het hele sneeuwpak is dan redelijk in de buurt van de 0 graden. De natte sneeuw zowiezo, water is namelijk 0 graden tot alle ijs gesmolten is. 's Nachts zal de bovenste laag bevriezen en dus wat kouder worden, maar niet genoeg om je zorgen te maken over de temperatuur gradient. Het hele verhaal van de opbouwende en afbouwende metamorphose speelt niet meer, dit is melt-freeze metamorphose.
  
  Zolang je op de korst kunt skien is het veilig, zodra je erdoor heen zakt krijg je serieus gevaar voor natte sneeuwlawines. De kunst is dus om precies op tijd te zijn. Je wilt namelijk wel dat het bovenste laagje weer een beetje opdooit, wat de mooie firnschnee is, maar niet zover dat de korst te dun wordt en je erdoor heen zakt in de natte blubber. De truc om boven op de berg te wachten tot de sneeuw daar zacht wordt werkt ook niet, want dan ben je al te laat en halverwege ski je het moeras in. Vaak is het harde korst skien voor de eerste honderd hoogte meters, dan firn en beneden in het dal is het benenbrekende blubber. Als je in een skigebied bent wordt het zoeken naar de goede hellingen en meedraaien met de zon, dus eerst de oost hellingen en dan via zuid naar west. Tussendoor kan je dan soms in de noordhellingen nog poeder scoren (met de bijborende droge lawine gevaren).
• 

  Elite
  Erwin op 9 april 2009 · 20:49

  Verhelderend verhaal - kan en ga ik zeker wat mee doen.
  
  Dankjewel,
  
  Erwin

Reageer