Vaak gaat het goed, soms gaat het mis. De komende weken een artikelenreeks om je te laten zien dat het soms mis gaat. Goed mis. Zodat je ziet dat je altijd, maar dan ook altijd bij je zelf te rade moet gaan. Doe ik de juiste dingen en doe ik ze goed?
Vandaag het verhaal van Gilliam. Heb jij zelf ook eens zoiets meegemaakt. Wil je het delen, om de mensen om je heen te wijzen op de gevaren, danwel om feedback te krijgen op de vraag waarom het bij jou mis ging. Schroom niet. Mail me: morris[at]wepowder.nl Maar, het gaat in deze reeks om zelfreflectie en leren. Niet om af te zeiken of boute uitspraken. Ik wil Gilliam alvast bedanken.
Zijn verhaal; In het paasweekeinde van 2009 zou het gaan gebeuren: Powderchasen. De verse sneeuwberichten op wePowder gaven aan dat in Baqueira, Spaanse Pyreneen, de meeste kans op dikke poedersneeuw was. Ergens op woensdag hebben we de knoop doorgehakt, we gaan naar Andorra. Lawinepiepers, sondes, backpacks en GPS mee. Donderdagavond weg, vrijdagochtend stonden we bepakt en bezakt op de piste. En toen de sneeuw nog…. Na wat gesms-ed te hebben, kwamen we erachter dat het lage druk gebied nog een dag op zich liet wachten. Drie uur hebben we vrijdag op de plank gestaan, op pistes die nog ijziger waren dan een bevroren Weissensee. Zaterdag zou het hard gaan sneeuwen, wat doe je dan? Op zoek naar een hoogtekaart? (in Nederland hadden we er geen tijd meer voor) Het gebied wat beter bestuderen met het pistekaartje in de hand? Een goede voorbereiding is (meer dan) het halve werk. Welnee, Barcelona is 4 uur rijden, op naar Barca dus.
Op zaterdagmiddag kwamen we terug in. De laaghangende wolken en de daarmee gepaard gaande sneeuw waren gearriveerd dus slecht zicht verzekerd. Die middag hebben we benut om wat boards uit te testen op de piste en gaf ik Mark een lawinepieper-training. Mark had de pieper geleend van iemand maar had er nog nooit mee gewerkt. Zelf had ik de piepercursus tijdens een lawinecursus in Davos gedaan en was me bewust van het nut om vooraf te oefenen met de lawinepiepers, elke pieper reageert anders. Het heeft weinig zin om de pieper nog te moeten uitproberen als je op zoek moet naar je maat die zojuist onder een laag sneeuw is verdwenen.
Het testen van de pieper, het zoeken ernaar en het gebruik van de sonde ging allemaal goed. We konden dus met een gerust hart aan het freeriden beginnen. De avond hebben we benut om lekker te eten en goed uit te rusten van al dat autorijden. Zondagmorgen om half negen stonden we bij de lift. Het sneeuwde fors en het zicht was belabberd. Zou het boven beter zijn? Nadat we met de eerste lift boven waren aangekomen, hebben we ervoor gekozen naar de top te gaan in de hoop boven de wolken uit te komen. Helemaal boven op 2400 meter was het zicht verre van verbeterd.
Het primaire doel was om ver van de pistes vandaan te gaan voor het ultieme freeride-gevoel. Het zicht was echter zo slecht dat zelfs naast de pistes het moeilijk was om onderscheid te maken tussen de verschillende hoogtes op de helling. De ene keer dacht je dat je stil stond en gleed je langzaam weg in een kuil, de andere keer dacht je scherp te zien hoe de helling liep en kwam je onverhoopt een bult sneeuw tegen. Beide keren betekent dat bindingen uit en even een stukje sjouwen. Na enige tijd langs de pistes te hebben geboard, onder liften door te zijn gegaan en wat tree-runs te hebben gedaan, wilden we graag het echte werk. Daar waren we toch voor gekomen. Vanuit de lift zagen we al een gedeelte waar we niet moesten komen, 4 bomen aan het begin van de helling, veel sneeuw en verder geen zicht hoe de helling verder verloopt. Ondanks dat ik in het begin van het jaar nog wel eens moeite had een hoek van 30 of 40 graden van elkaar te onderscheiden, concludeerde ik hier direct al dat we een hellingshoek steiler dan 40 graden aan het bekijken waren. Gelet op de omstandigheden, het slechte zicht, de forse sneeuwval en het feit dat we met zijn tweeën waren, was dit niet het gebied waar we moesten komen. Eenmaal de lift uit, moesten we dus een beetje rechts aanhouden langs de lift en zeker niet te ver naar rechts uitwijken. Op ons natte pistekaartje leek het dan goed te moeten gaan. Waar we vooral niet moesten komen, kwamen we na wat desoriëntatie alsnog uit.
De vraag is dan: wat doe je? Ergens verder naar beneden moest wel weer een piste beginnen, dachten we. Mijn board stond grotendeels los van de berg, waarmee ik wil zeggen: het boardijzer zat in de berg maar de onderkant van mijn board was goed te zien als er iemand onder mij had gestaan. Onder het mom “no guts no glory” waagde ik de eerste draai. Voordat ik het zelf in de gaten had, was ik al aan het schuiven. Ik had een kleine lawine losgetrapt en stevende af op een boom die niet de intentie had ook maar een centimeter aan de kant te gaan. Na 15 meter schuiven op de steile helling, kwam ik tot stilstand tegen die boom. Het leek of mijn board door de impact gebroken was, zo krom gevouwen zat het board om de boom heen. Mijn board bleek zodanig vast te zitten tussen de berg en de boomstam dat ik mijn bindingen los moest maken om mijn board los te wrikken. Ik keek de berg op en zag dat de laag poeder was weggeschoven en plaats had gemaakt voor een laagje (warm)ijs
Mark was ondertussen 15 meter naar rechts in eenzelfde situatie terecht gekomen. We hadden toen de keuze moeten maken om direct naar boven te klimmen. Waarom hebben we dat toen niet gedaan? Omdat we dachten dat het toch wel goed zou komen. Wat kon er nou misgaan, ergens beneden liep vast een piste. Zeker wisten we dat niet. We wisten toen ook nog niet dat het ons 1 uur zou kosten om 20 meter omhoog te klimmen…. Ik zei dat ik nog 1 bocht zou proberen. Als het dan niet goed zat, zouden we omkeren. De ingezette bocht had exact hetzelfde effect als de eerste. Weer glijden, weer hard tegen een boom met mijn snowboard. Dat betekende bindingen uit, en omhoog klauteren. De laag ijzige sneeuw bleek echter onvoldoende om ons gewicht te houden. We zakten door de laag ijs heen, in eerste instantie tot aan de knie maar met de tweede stap tot aan de lies. Langzaam begonnen we de ernst van de situatie in te zien. Vanuit de lift op enige afstand riep nog iemand dat we naar boven moesten klauteren omdat er ergens verderop een cliff zou zijn. Op basis van het zicht konden we die conclusie zelf niet trekken maar gelet op het feit dat hij Spaans sprak, hadden we het idee dat hij vast vaker in het gebied was geweest dan wij. We hadden slechts een pistekaartje, sonde en lawinepieper. Dat beschermt je echter niet van de val van een cliff.
Dom, oliedom. Omdat ik geen hoogtekaart had van het gebied en het feit dat ik lawine 1 had gevolgd, had ik bij het uitstappen uit de lift moeten zeggen, we blijven op de piste of we doen tree runs. Anyway, we moesten dus naar boven. Mark zat 20 meter naar rechts met dezelfde ellende. Ik probeerde weer een stap omhoog te maken maar zakte eigenlijk meteen terug in mijn eerdere voetstap. Ik zakte daarna verder door de zwakke sneeuwlaag heen, tot mijn heupen. Hoe komen we hier in vredesnaam nog weg? Recht omhoog kon niet want met iedere stap zakte ik dieper in eerder gemaakte voetstappen. Het bijkomende effect was dat ik zo langzamerhand een wal had gemaakt van de sneeuw die nog wel bovenop de berg lag. Het moment dat ik vastzat tot aan mijn heupen, besefte ik mij dat als de sneeuwlaag nu zou gaan glijden, ik kansloos was. Aangezien Mark en ik in dezelfde situatie verkeerde (zijn sneeuwgebied was gelukkig voor hem iets stabieler, maar toch) had hij mij en ik hem absoluut niet kunnen helpen mocht het mis gaan. Simpelweg omdat het ons niet was gelukt bij elkaar te komen binnen een redelijke tijd. We besloten toen dat we in ieder geval dichter bij elkaar moesten komen om zo elkaar te kunnen helpen. Ik zou naar Mark toekomen maar hoe? Ook zijwaarts bewegen bleek een lastige te zijn omdat je eerder naar beneden zakte dan op dezelfde hoogte kon blijven.
Uiteindelijk bleek de beste methode te zijn om het snowboard horizontaal en omgekeerd (dus de bindingen naar beneden) de berg in te drukken, jezelf op te drukken, lichtjes proberen op de sneeuw te blijven “hangen” door op de knieën en onderbenen te steunen, en dan te proberen diagonaal omhoog te klauteren. Een aantal malen ben ik nog verder weggezakt en zag ik zelfs in mijn voetstap dat de zwakke ijslaag niet tot aan de grond reikte. Kennelijk had het smeltwater al een stukje van de onderste laag weggesnoept. Een eng idee als je tot aan je heupen vastzit, kijkende naar de sneeuwwand die ieder moment kon gaan schuiven.
Na een uur van wegzakken, opnieuw proberen, op adem komen en weer door waren we bij de hekjes langs de lift aangekomen. Volledig uitgeput. Er was toch vooral blijdschap dat het op deze manier was afgelopen maar ik kon mezelf natuurlijk wel voor me kop slaan. Hoe arrogant kan je zijn door te denken dat je met slecht zicht, geen hoogtekaart en geen kennis van het gebied, de gevaren goed kan inschatten. Alleen de lawinecursus volgen is echt niet voldoende. Een lawinepieper en sonde zijn essentieel, maar zijn hulpmiddelen als het mis gaat terwijl je alles van te voren goed hebt voorbereid. Wij hadden de pieper en de sonde, maar we waren niet voorbereid op de praktijk.
Ondanks dat ik de beginsel van lawines en het 3x3 systeem van Werner Munter goed beheerste. “Voorkomen is beter dan genezen” zegt men. Voor mij geldt dat vanaf nu ook, verstand komt met de jaren zullen we maar zeggen. Je zult begrijpen dat we de rest van de dag heerlijke tree runs hebben gedaan op 1700 meter. Heerlijk de pistes en het bos rondom die pistes. Vanaf november gaan we uiteraard weer chasen, maar dan goed voorbereid zoals de theorie aangeeft. Hoogtekaarten en pistekaartjes uitpluizen, de wePowder freerideroutes (die bijna live gaan) tot me nemen, routes voorbereiden en rekening houden met de verantwoordelijkheden die je tegenover elkaar hebt. Als je niet alle risico’s goed in beeld hebt (van te voren en op de piste zelf), moet je het gewoon niet doen. Zo simpel kan het zijn.[/i] [i]Ik hoop dat jullie hier iets mee kunnen. Groet, Giliam
Een heftig verhaal, maar op welke punten van het 3x3 systeem van Werner Munter ging het volgens jou allemaal mis? Wat ging er goed? Onderstaand het 3x3 raster… 
Deze serie is powdered by de wePowder Safety Academy
Reacties
euh… lawinebericht gecheckt? Thuis via internet Verse Sneeuw geraadpleegd?
Volgens mij ging het fout vanaf het moment dat de ijslaag op locatie gezien was, waar de verse sneeuw nog op moest vallen. Alleen Thuis/Weer&Sneeuw kan goed gegaan zijn, maar is de lawineinfo daar wel bekeken?
Heftig avontuur heren, en dat terwijl het eigenlijk zo dichtbij de lift en dus de veiligheid was. Dat is altijd een paradox en dus een gevaar dat op de loer ligt: een vals gevoel van veiligheid. Allerlei aspecten in de omgeving (bijvoorbeeld de nabijheid van liften/pistes) kunnen je het gevoel geven dat de plaats waar jij op dat moment staat een plaatsvervangend gevoel van veiligheid krijgt vanuit z’n omgeving. Maar elke helling is uniek en moet ook zo bekeken worden.
\
Daarnaast is slecht zicht altijd de advocaat van de duivel. Zonder gedegen kennis van het terrein breng je de groep/jezelf makkelijk in onoverzichtelijk situaties. Hellingen zijn niet meer in te schatten, je route is moeilijk te kiezen, kans op vallen en dus een “initial burch” neemt toe met een risico op blesseren.
\
Wel goed dat jullie uiteindelijk toch besloten hebben, ondanks de enorme inspanning en geploeter door de sneeuw die dat vroeg, niet verder te gaan, maar te luisteren naar de signalen die gegeven werden (“weg moeten weg uit deze helling”).
\
De drive is soms zo groot, vooral met alle moeite die al gedaan is, het reizen, het organiseren van je trip, wellicht de verhalen aan je vrienden thuis, dat het op dat moment MOET gebeuren. Het is dan lastig om objectief en eerlijk naar jezelf te blijven. Je krijgt dan het fenomeen “tunnel visie”.
\
Maar bovenal is het allemaal een kwestie van ervaring. Het is een gevoel dat je moet ontwikkelen samen met een stuk gezond verstand. Voor ons al laaglanders is dat lastig. We zijn niet een met het berglandschap, we zijn er slechts enkele weken per jaar en moeten dus extra voorzichtig zijn. Soms leer je meer van omkeren dan van doorgaan.
Bedankt voor het delen van een heftig verhaal idd, lijkt me doodeng om op een 45 graden helling te staan, tot je heupen in de (onstabiele) sneeuw. Maar zoals in het verhaal staat kwamen jullie uit juist op de plek waar je niet wilde komen, maar dan toch doorgaan! Vanaf dat moment wist je niet meer waar je heen ging en wat er nog ging komen. Volgens mij komt dat grotendeels door ‘de poeder drang’, jullie waren er al een tijdje… dit was de laatste dag vh weekend, nu moest het gebeuren! Het ging ff niet zoals geplanned, dus of beter plannen of gewoon opgeven. Zoals JJ altijd zegt: live to ride another day! :)
\
Trouwens, ben me nu alvast aan het inlezen alvoor m’n eerste lawine cursus te gaan doen (dus eigenlijk weet ik nog helemaal niets) maar als ik me niet vergis was het poederalert voor de pyreneen 1vd laatste vh seizoen toch? Maw, dan is de zon al redelijk heftig in het smelten vd sneeuw overdag (die dan 'savonds lekker op kan vriezen), wat verklaart dat het vrijdag 1 groot ijspaleis was…
\
Waar ik een beetje mee zit te puzzelen is dat er op de bewuste helling onder het vers, een dun laagje ijs zat met daaronder ‘slappe’ sneeuw (aangezien je daar in weg zakte)… Betekent dit nu dat dit waarschijnlijk een helling op de schaduwzijde is geweest?
Heel herkenbaar. Ik denk dat de meeste van ons ooit wel eens een verkeerde afslag hebben genomen en dan te lang hebben gedacht ‘het komt verderop wel weer goed’.
Los van Munters 3x3 systeem denk ik dat in veel situaties het risico van ‘goal obsession’ een rol speelt. Die term ken ik persoonlijk vooral vanuit managementliteratuur, maar goal obsession is net zo goed van toepassing (lees: een risico) voor alle freeriders.
\
Goede managers en leiders hebben van nature een winning spirit. Geef ze een doel, en ze gaan ervoor. Soms wordt daarbij de drang om het doel te halen zo groot, dat de context (bijvoorbeeld de lange termijn strategie of het grotere plaatje waarin het doel past) wordt vergeten. Daarbij slaat de gezonde winning spirit om naar goal obsession.
\
Er zijn fascinerende voorbeelden en onderzoeken over de gevolgen van goal obsession. Bijvoorbeeld een test met hoogleraren die een belangrijke lezing moesten geven. Hen werd pas op het laatste moment verteld dat ze nog de halve campus over moesten wandelen en dat ze echt op tijd moesten zijn voor de lezing. Halverwege de route lag een acteur zogenaamd dood te gaan en om hulp te roepen.
Meer dan de helft negeerde de situatie en liet de acteur liggen. Het doel (op tijd komen) werd boven alles gesteld. Zelfs boven het helpen van iemand die dringend hulp nodig had. En dat terwijl het onderwerp waarover de hoogleraren een lezing zouden geven nota bene ging over de Samaritaanse levenshouding, oftewel het helpen van anderen…
\
Terug naar de sneeuw – of liever de powder: goal obsession kan het 3x3 systeem of welk ander rationeel risicomanagement systeem doen smelten als sneeuw voor de zon. De drang om het doel te behalen (poeder rijden) wordt boven alles gesteld, en de context wordt vergeten of onbewust weggevaagd doordat de emotie van dat moment het wint van ratio. Wat die context (ofwel het grotere plaatje) precies is, dat moet iedere freerider voor zich/haarzelf bedenken. En goed onthouden. En bovenal herinneren op cruciale momenten.
Als dat lukt – en je dus bewust bent van het risico van goal obsession – ben ik ervan overtuigd dat je (nog) beter in staat bent een goed afgewogen beslissing te maken.
Gents,
Lawineberichten waren er nog niet uitvoering, de verse sneeuw was er net. Zoals je kunt lezen, ging het in het 3x3 stadium al snel mis. De helling was denk ik een zuidhelling met zon. Een glad stukje ijs, instabiel, tsja. We hebben het overleefd en in ieder geval een enorme steile leercurve. Kennelijk had ik dit nodig. Ik heb het stuk voor anderen geschreven, ik weet wel hoe ik me volgende keer voorbereid en op welke signalen ik moet letten… live life and stay alert…
herkenbaar idd, @henk_pater, mooi stukje! :)
@gdboogerd: eigenlijk had ik m’n verhaal moeten beginnen of afsluiten met een ‘thanks’! Want dit soort verhalen helpen denk ik minstens zo goed als alle theorie eromheen. Wie weet herinnert iemand dit verhaal op een cruciaal moment en helpt het diegene bij het maken de juiste keuze… So, thanks for sharing!
@henk_pater: thanks. Mijn bedoeling met het artikel is ook om anderen te behoeden. Dat ik het zelf anders had moeten doen, dat weet ik wel… Verstand komt met de jaren. Het aparte is dat als ik de cursus niet had gedaan, ik gewoon gezegd had dat we mazzel hebben gehad. Nu dat ik de cursus heb gedaan, vind ik het dom dat ik niet de theorie in praktijk had gebracht en alle signalen naast me neer heb gelegd.
Tijdens de lawinecursus hadden maarten en ralf het constant over de MINDFUCK. Dat woord 8ervolgt mij sindsdien enorm want kbesef tegenwoordig tenvolle dat DAT voor mij (en velevele anderen) DE grote boosdoener is ; altijd en overal… Want dat 3x3systeem is theoretisch wel ok ; maar wees eerlijk ; als de pow te diep is, breek je er altijd wel een stukje af ; en wil je kost wat kost die witte biaaatch berijden ; zelfs tijdens een lawinecursus met engelsman vorig jaar die dat ook (zaaalig) heeft …
& dus wordt die MINDFUCK nog moeilijker ; zelfs godverdoeme vandezomer nog meegemaakt met m’n eigenste zoon in de bergen ; op het allerlaatste moment toch een flits out of the blue gehad & my fucked mind gelukkig laten beslissen terug te keren … “shame on me” ; moet je da met trillende knieën aan jezelf en je bloedeigenste zoon toegeven … Fuck the mindfuck ! Een dier is zo niet ; denk.