Poederalert#3 (#pa3) Sudstau nader verklaard

Er zit zoals eerder aangekondigd een stevige Sudstau aan te komen. Veel sneeuw voor [url=http://www.versesneeuw.nl/weer/bericht/westalpen-noordalpen-en-zuidalpen-waarom-die-begrippen]de zuidalpen[/url] en een warme fohnwind voor de Noordalpen. Vanaf zaterdag tot en met midden volgende week krijgen de Alpen daarmee te maken.

Het vorige week al aangekondigde 3e poederalert kortom. Zaterdag nadert het genua-laag en gaat dan voor veel sneeuw zorgen in de Zuidalpen. Sneeuwhoeveelheden die zoals het er nu naar uitziet makkelijk de 1 meter grens gaan passeren. Maar ook voor regen gaan zorgen. Sneeuwgrens rond de 1600 meter, met droge sneeuw pas boven de 1800-2000 meter. Onderstaand al een eerste neerslagkaartje.

[img=600x450]http://farm2.static.flickr.com/1179/5122387785\_d4159bb8be.jpg[/img]

Morgen de excate details. Vandaag een toelichting op het fenomeen stau. Want hoe werkt zoiets precies?

Föhn en stau, de consequentie van een berg
Bergen hebben een onmiskenbare invloed op het weer. En dat effect is goed te merken in de vorm van bijvoorbeeld een föhn of een stau. Begrippen die je regelmatig terugleest in mijn sneeuwberichten, misschien al eens eerder hebt gehoord en een belangrijke rol hebben in [url=http://www.wepowder.nl/shop?show=1]de wePowder guide[/url]. Eerst een plaatje.

[img=600x300]http://farm2.static.flickr.com/1351/5122387649\_4060d199cd.jpg[/img]

Op het kaartje zie je een berg. Met aan de ene kant bewolking en aan de andere kant mooi weer. De bewolking is afkomstig van het frontensysteem van een passerende depressie. De depressie drukt letterlijk haar front tegen de Alpen en de lucht moet daardoor stijgen. Hierdoor zet de lucht uit en koelt af. Maar koude lucht kan minder vocht vasthouden waardoor er condensatie optreedt.

[i]Denk maar eens aan koude dag. Ook dan zie je condensatie. Op het moment dat je uit ademt ziet je direct een wolkje van condens ontstaan. Op een warme dag zie je echter niets. Et volià. Koude lucht en condensatie.[/i]

Bij condensvorming komt warmte en vloeibaar water vrij. Water dat vanwege de zwaartekracht naar beneden wil. Waarbij geldt: des te sterker de stuwing, des te intensiever de neerslag zal zijn op dat moment. En als de opstopping van de wolken maar lang genoeg aanhoudt dan sneeuwt of regent het langdurig: de stau.

Het tegenovergestelde is de föhn. Hier wil de stroming niet omhoog en koelt ook niet af. Nee, de stroming wil in dit geval naar beneden. Een föhn of föhnwind is een relatief warme en droge valwind. Naast het verschil tussen een natte loefzijde en droge lijzijde is er nog een opmerkelijk verschil, namelijk de temperatuur. Op het moment dat de luchtvochtigheid aan de loefzijde 100 procent is geworden zal de luchttemperatuur nog maar zo’n 0,6 graad per 100 meter dalen. Dit is heel anders dan aan de lijzijde. Hier daalt de lucht, waardoor deze krimpt en weer opwarmt. De luchttemperatuur stijgt hierbij ongeveer 1 graad Celsius per 100 meter. Gevolg is dat je aan beide zijden van de berg op een vergelijkbare hoogte verschillende temperaturen zult waarnemen. Aandachtspunt wanneer je bovenstaand kaartje vertaalt naar de werkelijkheid is de temperatuur.

Hoe warm of koud is de lucht die tegen de Alpen aanbotst?
Logischerwijs brengen stromingen uit het zuiden vrijwel altijd warmere lucht met zich mee dan stromingen uit het noorden. Hierdoor is de zuidföhn veel bekender dan de noordföhn. Niet alleen kan het stevig stormen, maar de temperatuur kan in bekende föhndalen in korte tijd stijgen richting de tien en soms wel twintig graden Celsius. Deze temperaturen zijn boven nul en dit kan hartje winter voorkomen. Een zuidföhn is dan ook letterlijk een sneeuwvreter en heeft grote gevolgen voor de sneeuw. Gelukkig is redelijk goed te voorspellen waar het fenomeen optreedt. Föhndalen zijn dalen (aan de lijzijde van de berg) die in dezelfde richting liggen als de op dat moment geldende windrichting. Het liefst zijn ze bovenin smal en waaieren ze breed uit naarmate je lager komt. De wind kan in dergelijke dalen maximaal versnellen en de lucht daardoor maximaal opwarmen.
Maar bovenstaand kaartje is een versimpelde versie van de werkelijkheid. De Alpen bestaan niet uit een enkele berg of massief met een loef- en lijzijde. De Alpen omvatten een omvangrijk berggebied waar Vooralpen, tussenkammen (bijvoorbeeld de eerder besproken Alpennoordkam) en de hoofdkam in te herkennen zijn. Niet alleen maakt dit het fenomeen föhn complexer (waarom in het ene dal wel en het andere niet?). Ook maakt dit het begrip stau complexer. Neerslagfronten hebben namelijk niet één maar een aantal barrières te overwinnen voordat ze als een droge föhnwind naar beneden kunnen zakken. In het volgende kaartje zie je een dwarsdoorsnede van de Alpen. Je moet weten dat de intensiteit van de neerslag minder wordt na iedere barrière. De eerste echte hobbel krijgt hierdoor altijd de meeste neerslag te verwerken. Dat verklaart ook waarom sommige gebieden beduidend meer sneeuw krijgen dan anderen.

[img=600x150]http://farm2.static.flickr.com/1091/5122990386\_e6614b5a5f.jpg[/img]

Stau, föhn en de verschillende kammen in de Alpen spelen dus een grote rol bij het voorspellen van sneeuwval in de Alpen. In mijn sneeuwberichten houd ik altijd rekening met dit fenomeen. Ik heb inmiddels 20 jaar door de Alpen gereisd. Altijd op zoek naar de beste sneeuw. Doordat ik deze fenomenen van dichtbij heb meegemaakt begrijp ik inmiddels wat bepaalde weerkaarten daadwerkelijk in de Alpen doen. Om die reden wijk ik wel eens af van de weerkaarten. Want heb jij wel eens een weerkaart achter de sneeuw aan zien jagen? ;)