Irian van Helfteren - Nederlands beste freerider

Een paar jaar geleden had ik nog niet of nauwelijks van Irian van Helfteren gehoord, waarschijnlijk was ik niet de enige. Maar sinds Irian freeride wedstrijden is gaan rijden, en vorig jaar met de Gnarlberg Steinbocks een hele vette film maakte, is daar snel verandering in gekomen. In de Freeride World Tour hebben we nu live kunnen zien hoe Irian rijdt. En dankzij zijn blog op wePowder maken we het allemaal van dichtbij mee. Irian rijdt op wereld topniveau en is een van de beste freeriders van Nederland, zoniet de beste.

De mens achter de freerider

Benieuwd naar de mens achter de freerider, heb ik Irian geïnterviewd. Wat drijft hem en waarom doet hij wat hij doet? Dit is een samenvatting van de hoogtepunten uit een lang gesprek en diverse mailwisselingen. Hieronder het eerste van twee delen over zijn leven, het gidsen en de lijnen die hij rijdt. Binnenkort deel twee over safety, wedstrijdsport, projecten en zijn toekomstdroom.

Foto: dominicebenbichler.com

Irian over zijn leven

Ik kom niet uit een sportfamilie, eerder uit een kunstenaarsfamilie. Al heel jong schijn ik al aanleg gehad te hebben voor sport. Volgens mijn ouders beklom ik al ladders vóórdat ik kon lopen, maar dan hangend aan de achterkant. Achter ons huis was een bos en ervoor hoogstamfruitbomen. Dit was mijn speelplaats; hoe hoger hoe liever.

Mijn eerste begrenzing van het mogelijke kwam ik tegen toen ik op mijn vierde uit een boom sprong om te kijken of ik kon vliegen. Dit lukte niet; de scheur in mijn schedel op de röntgenfoto bleek gelukkig een fout in de filmemulsie en ik kwam er met een gebroken duim van af.

Daarna ontdekte ik het schaatsen, mountainbiken, kajakken en skaten. Het ging me allemaal gemakkelijk af en ik verbaasde me erover, dat mijn negen jaar oudere broer het niet uit kon staan, dat hij niet van mij kon winnen met voetballen. Met mijn ouders heb ik veel gereisd in niet-toeristische landen en streken. Hieraan heb ik mijn belangstelling voor andere culturen en liefde voor het reizen overgehouden.

School

Sporten, cultuur en reizen; supergaaf. Die drie dingen hebben mij altijd heel erg aangetrokken. School was iets dat gewoon hoorde natuurlijk, maar dat sprak mij niet zo aan. Totdat ik het in Havo 4 echt een beetje gehad had. Ik wist het toen allemaal niet zeker, wilde ook heel graag gaan reizen. Toen heb ik het CIOS gedaan, met het idee ‘dan kan ik de hele dag lekker sporten’. Maar elk vrij weekend of vakantie was ik weg. Ik was zelden in Nederland.

Toen ik klaar was met het CIOS heb ik een winter in Oostenrijk doorgebracht. Toen had ik nog nauwelijks gesnowboard, twee misschien drie weken ervaring, heel weinig. Op het CIOS hadden we wel gesnowboard, maar alleen indoor. Bochtjes maken kon ik, maar met freeriden had het weinig te doen. Een foto van een hele grote spray in de bergen inspireerde me. Ik dacht toen dat snowboarden echt gemaakt was voor het freeriden. Dat was eigenlijk de foto waardoor ik ben gaan snowboarden, dat moest echt te gek zijn om zo’n bocht te kunnen maken.

Saissonnier

Mijn eerste seizoen was in Salzburg. Toen ik einde van de winter terug ging naar Nederland, liet ik in Oostenrijk een vriendin achter. Na een paar weken vertrok ik dus weer naar Oostenrijk. Vanaf die tijd woonde ik ’s winters in Oostenrijk en ’s zomers reisde ik. ’s Winters verdiende ik de kost met snowboardles geven en had ik altijd wel ergens een base in Oostenrijk. Buiten het seizoen reisde ik en pakte van alles aan. Dat is eigenlijk de afgelopen 10 jaar zo geweest. De eerste winters heb ik veel les gegeven, dan kwam ik zelf ook niet veel aan snowboarden toe. Dat was vaak 6 dagen per week werken en de zondag kon ik dan boarden, je weet hoe dat gaat als skileraar.

Met jobs had ik altijd best veel geluk gehad. Ik leef van de hand in de tand, maar de jobs komen meestal op het juiste moment. Op m’n 17e zijn mijn ouders naar Frankrijk verhuisd en vroeg iemand me daar een klein muurtje te bouwen met natuurstenen in de tuin, voor wat geld en een bed. Dat is elk jaar iets groter geworden, met grotere projecten. Wel altijd met natuurlijke materialen, meestal hout en steen. In de zomer verdien ik ook geld met sportcamps. Grofweg heb ik altijd sportles gegeven en huizen gerepareerd.

Het is niet altijd even makkelijk gegaan, maar op een of andere manier is het er altijd gekomen als ik het nodig had. Zo had ik ooit in Oostenrijk een job nodig. Dat was de zomer na de eerste winter toen ik die vriendin hier had. Ik kende niemand, had geen idee wat ik zou moeten doen. Kon alleen sporten en muurtjes bouwen. Een toffe job was niet te vinden, maar ik had echt geld nodig. Toen heb ik een supermarkt job aangenomen. Een dag voordat ik daar begon was ik op een feestje en kwam daar in gesprek met iemand die bergpaden maakte. Toen hij hoorde over mijn ervaring met natuurstenen muurtjes, bleek hij nog iemand te zoeken, dat was echt een toffe job. Ik ben met hem twee maanden de bergen in gegaan. Met helikopters werden we, met gereedschap en dynamiet, hoog in de bergen gedropt om paden te maken en bruggetjes te bouwen.

Seizoen na seizoen

Tijdens de eerste vijf seizoenen waren de winters te gek. Snowboarden, vrienden, alles was mooi. In het begin heel veel werken, toen heb ik alle mogelijke opleidingen gevolgd, tot Staatlich Snowboardleraar. Maar altijd druk, veel te druk, veel te weinig tijd om zelf te boarden. Ik maakte me ook zorgen over werk. Het CIOS is een opleiding, maar als ik ooit een familie heb die ik moet onderhouden, dat kan niet met de jobjes die ik had. De skischolen verkochten mijn lessen voor 250 euro per dag, waar ik 45 euro voor kreeg. Zij hebben natuurlijk hun onkosten, maar voor mij bood dit geen perspectief. Ik heb wel zes jaar nagedacht over mijn studeren, vaak voor verschillende studies aangemeld, maar veel niet afgemaakt.

Voor mezelf zorgen met freeriden

Toen ik mijn skiführer gehaald had kwam het gevoel dat ik met freeriden voor mezelf kon zorgen. Ik had nooit gedacht dat dit toekomst zou hebben, tot die skiführer. Dit is het winterdeel van de Bergführer (berggidsen) opleiding, theorie en praktijk. Samen met de andere opleidingen een peperdure onderneming, naast de skischool had ik vaak twee jobs op hetzelfde moment, om die opleiding te kunnen doen.

Na de voorbereidingsweek werd mij gezegd, dat ik met de praktijk niet mee kon doen. Ik was de enige snowboarder tussen skiërs en we zouden een week lang iedere dag ongeveer 2000 hoogtemeters maken met volle bepakking; voedingsvoorraad en reddingsmateriaal zoals touwen ijsschroeven etc. Met mijn splitboard zou ik niet in hun sporen kunnen klimmen omdat een splitboard breder is dan een tourski en daardoor zou ik de hele groep ophouden. Ik heb toen voorgesteld, dat ik de volle twee weken zou sporen en als ze mij op de hielen zouden komen, dat ik dan de opleiding zou verlaten.De eerste dagen moest ik me bewijzen, maar toen kreeg ik respect en heb de opleiding gehaald, als tweede Nederlander.

Doordat ik een beter inkomen had kon ik meer tijd aan mijn passie, het freeriden, besteden, deel gaan nemen aan wedstrijden en film- en fotoshoots doen. Alles kwam meteen op een hoger niveau. Het is een goed gevoel goed opgeleid, getraind en gespecialiseerd te zijn. Ik kan als gids kwaliteit aanbieden, werk vaak over Nederlandse skischolen/ campen en kan een betere vergoeding vragen. Dat gaf mij de zekerheid dat de winter oké is.

Extreem

Op een bepaalde manier ben ik heel extreem. Alles doe ik heel anders dan mensen dat in de maatschappij horen te doen. Maar op een bepaalde manier wil ik toch graag een plaats in die maatschappij. Als ik mijn hele leven les had moeten geven aan beginners, was ik hier niet meer geweest. Nu is het de perfecte combinatie, ik kan wedstrijden rijden en tussendoor als gids rijden.

Over werk - Gidsen

Ik denk dat ik, samen met Bas (Elhorst) en Chris (Schnabel), heel erg new school onderweg ben, heel erg anders dan elke andere gids. De meeste gidsen hebben een bepaalde stijl. De oude gidsen rijden alleen maar voor en die laten het je zien. Omdat ik de bergen, de gevaren en de uitdaging niet met de paplepel ingegoten heb gekregen, weet ik hoe leuk en belangrijk het is om alle aspecten van het freeriden te leren. Ik probeer mensen heel erg uit te dagen. In hun niveau van skiën of snowboarden, maar ook in hun kennis. Hetzelfde als ik met mezelf altijd doe, ik probeer ze alle aspecten van het freeriden te laten voelen, de uitdaging, de creativiteit, een beetje spanning en het mooie van de natuur. Dit met oog voor veiligheid, waar het nodig is uitleg over gevaren en lawine trainingen.

Twee weken geleden had ik een groep die al 15 jaar onderweg is, met verschillende gidsen. Het was echt een slechte week: regen, het was ijzig, geen goede omstandigheden. Ze hadden nog nooit zo’n goede week als die week. Dat komt door de uitdaging. Ik heb iedere dag voor een andere confrontatie gezorgd, maar ook voor een persoonlijke uitdaging. Ik denk dat dat heel interessant is, ook voor mensen die al heel lang freeriden. Ik kan mensen erg goed inschatten op de grenzen van hun kunnen, waardoor ik een blijvend niveau van uitdaging kan bieden.

Foto: dominicebenbichler.com

Over lijnen rijden

Als je voor jezelf rijdt, blijf je staan als je het niet weet en kijk je rond. Het zou stom zijn als je dat niet zou doen. Bij de eerste wedstrijden kwam ik erachter dat het echt razendsnel gaat, het is zo voorbij. Je hebt echt geen tijd om ook maar even wat langzamer te rijden. Dan ziet het er minder vloeiend uit. De eerste wedstrijden reed ik dus ook weleens een cliff voorbij. Je moet supersnel reageren.

Vooraf bestudeer je zo’n face, je hebt foto’s, bekijkt hem met een verrekijker. Je moet hem in je hoofd driedimensionaal gaan maken. Meestal zie je zo’n berg en dan vallen een paar dingen vrij snel op. Dat is voor iedereen anders. Gelukkig, anders zou iedereen dezelfde lijn rijden. Soms gaat dat snel, soms ben je wel twee avonden aan het kijken naar de lijnen op één berg. Het eerste dat ik doe is een interessante lijn zoeken, dus interessante cliffs, interessante couloirs en steile stukken en dan de combinatie van dingen, dat is belangrijk. Dan heb je vaak verschillende secties en die moet je goed gaan combineren.

De vorm van de berg

De vorm van de berg bepaald waar je naartoe gaat. Bijvoorbeeld als er een spine is en je gaat rechts van die spine naar beneden, dan kom je niet meer terug naar links. Voor sommige secties heb je een enorme traverse nodig, dat is natuurlijk oninteressant. De combinatie van je secties moet passen met hetgeen je daaronder wilt gaan doen. Dat wordt een soort puzzel. Dat wil ik daar doen, dit daar etc. Bepaalde dingen die je wilt doen ga je proberen goed te combineren. Alles moet dan kloppen, de afsprong moet passen, de landing moet steil zijn. Dat is vaak moeilijk in te schatten, van een afstand kun je niet zien hoe steil een landing is. Alleen als je er langs kunt lopen, maar die mogelijkheid krijg je niet bij een wedstrijd. Soms mogen we de face alleen vanuit de piste in de verte bekijken. Daardoor moet je soms bovenaan de start nog iets veranderen. Soms zelfs tijdens het rijden.

Zoals vorig jaar in Hochfügen, toen heb ik gewonnen met een lijn, maar dat was niet de lijn zoals ik hem had gepland. Tijdens die lijn kwam ik erachter dat de sneeuw anders was dan ik gedacht had. Net iets langzamer en iets dieper. Dat veranderde alles. Ik wou door een smal couloir langs een rots, daarna wou ik naar links en een rots springen. Toen ik merkte dat het zo diep was heb ik net boven het couloir besloten naar rechts te gaan en die rots te springen en daarna gewoon rechtdoor naar beneden. Want als ik dat couloir ingegaan was, was er te veel sluff meegekomen en dan wordt het niet mogelijk die sprong mooi te maken. Dat gaat dus allemaal tijdens het rijden door m’n hoofd. Die hele lijn leer ik uit m’n hoofd.

Als een soort tomtom. De hele lijn, verschillende secties en cliffs heb ik in m’n hoofd, maar de rest van de helling. Als er in een keer iets aan de hand is moet ik daar op kunnen inspelen. Als er file is moet mijn tomtom me om kunnen leiden.

Vanaf de tribune kun je een rots zien die je wilt springen. Tijdens je run ga je die rots nooit zien, je merkt alleen dat het steiler wordt. Je moet dus herkenningspunten hebben om te weten wat waar is. Je hebt als de Tomtom een kaart op je harde schijf, die je naar believen van kijkrichting en dimensie kan veranderen. Dat is een heel proces om te ontwikkelen.

Dit is het eerste deel. Binnenkort deel twee over safety, wedstrijdsport, projecten en zijn toekomstdroom. Check in tussentijd irianvanhelfteren.com.