Elk seizoen begint met dezelfde voorbereiding. Spulletjes klaar maken, nog even snel familie en vrienden bezoeken, laatste dingen ophalen en het regelen van de reis. Voordat ik vertrek, bedenk ik me altijd wat ik wil gaan doen in de komende winter; wat voor lijnen staan op mijn lijstje, wat voor doelen stel ik mezelf. Eigenlijk plan ik als het ware de progressie die ik wil gaan maken. Dit jaar, kwam daar voor het eerst iets nieuws bij. Een echte verklaring kan ik er niet voor bedenken maar dit seizoen was ik nerveus. Bang kan ik het niet noemen maar wel zenuwachtig.
Ik zou voor het eerst naar een nieuw gebied gaan, met grotere bergen en meer “exposure”. Door alle gebeurtenissen omtrent lawines in de afgelopen twee jaar en alle aandacht en educatie die daaraan besteed is op wePowder, was ik wat nerveus geworden. Was ik wel klaar voor een nieuw gebied en zouden er niet toch nog dingen zijn die ik over het hoofd zie?
Voorzichtigheid
Dit seizoen ben ik daarom extra voorzichtig van start gegaan. Ik wilde rustig even proeven van de nieuwe bergen, voorzichtig mijn zelfvertrouwen terug krijgen en mijn respect voor de bergen en natuur afstemmen met mijn nervositeit. Het vervelende was, dat dit seizoen enorm slecht van start ging. Het lawinegevaar was hoog en boven alles ook nog eens onvoorspelbaar.
Close call
Op plekken waar je in eerste instantie geen lawines zou verwachten kwamen plots spontane lawines naar beneden en afdalingen die ik op het oog had, bleken toch te gevaarlijk om te skiën. Een goed voorbeeld is een incident dat twee maanden geleden plaatsvond. Ik was met een groep van vijf onderweg. De dump was nog in volle gang en het zicht was slecht. Daarom besloten we een run te skiën die we alle vijf al vaak hadden geskied, zodat we precies wisten wat we konden verwachten. De bewuste run ligt onder drie grote couloirs. “La mouche” genaamd, voor de 4 Vallées kenners. Het was de bewuste dag lawine stufe 3. Er was ongeveer 40cm verse sneeuw gevallen en de wind was zo goed als compleet afwezig. Het lawinebericht sprak van een goede binding met de onderlaag maar een zeer onstabiele bodemlaag. Het raadde aan om weinige geskiede varianten te vermijden.
La Mouche wordt echter veel geskied. Vielbefahren zoals het ook wel genoemd wordt. Over die slechte onderlaag hoefden we ons dus geen zorgen te maken. Daarnaast was het stufe 3, waardoor grote spontane lawines uit een van de 3 couloirs mogelijk, maar zeer onwaarschijnlijk waren. Bovendien hadden we nergens spontane lawines gezien in dezelfde expositie als La Mouche. De eerste run was fantastisch. Diepe lichte sneeuw zonder dat het ook maar iets was aangetast door de wind. Beneden aangekomen besloten we nog een keer naar boven te gaan. Ook de tweede run was fantastisch en we besloten voor een derde ronde te gaan. Boven aan La Mouche aangekomen, bleek echter dat onze complete traverse verdwenen was. Er was werkelijk niets meer te herkennen van onze traverse en ook de helft van onze sporen waren weggevaagd. Uit het couloir boven ons bleek een grote lawine naar beneden te zijn gekomen. De kegel op la Mouche zelf was ongeveer 75 meter breed en 250 meter lang. Geschrokken heb ik met mijn pieper de kegel nog grondig gecheckt omdat we niet wisten of er mensen op de hang waren op het moment van de lawine. Dat bleek gelukkig niet het geval. We besloten erna via de uiterst (skiërs) rechter zijde naar beneden te skiën zodat we niet meer blootgesteld zouden zijn aan het gevaar van eventuele na-lawines of lawine’s uit een van de andere twee couloirs.
Nadien besloten we op minder “exposed” terrein de dag af te sluiten. Maar daarmee was het niet gedaan. Ik had deze lawine namelijk absoluut niet voorzien. Natuurlijk waren we ons bewust van het eventuele risico maar als ik had verwacht dat er een lawine van dergelijke grote “spontaan” zou ontstaan was ik natuurlijk niet de bewuste hang gaan skiën. Het idee dat een lawine van deze grote uit de couloir naar beneden was komen zetten terwijl wij eronder aan het skiën waren geeft me nog steeds kippenvel.
Analyse
Maar waar is het dan mis gegaan? Ik ben er nog steeds van overtuigd dat we juist gehandeld hebben en we verantwoorde beslissingen hebben genomen. We hadden zelfs telkens iemand op de uitkijk staan bovenaan de traverse voor het onwaarschijnlijke geval van een spontane lawine. Is dit dan een typisch gevalletje “Pech met geluk?”. We hebben immers gigantisch geluk gehad dat de lawine naar beneden is gekomen in de 15 minuten dat we in de lift zaten en niet toen we op de afdaling/traverse zelf stonden. Het enige dat ik hieruit kan leren is dat ik volgende keer nóg een keer extra zal stilstaan bij het risico van een eventuele spontane lawine en met dit voorval in het achterhoofd een wellicht nog voorzichtigere beslissing nemen.
Goede beslissingen
Door dit voorval werd mijn nervositeit eigenlijk alleen maar groter. Dit terwijl ik juist dit seizoen ook heel veel goede beslissingen heb gemaakt. Vaak stond een bepaalde afdaling op de planning, maar besloten we hem niet te skiën toen we op de dag zelf bij de hang aankwamen omdat het ons te gevaarlijk leek. Meer dan eens bleek de dag erna dat er inderdaad een lawine omlaag was gekomen op de bewuste hang. Om een dergelijke bevestiging van juist handelen te krijgen is altijd prettig. Toch blijft dit ene voorval op La Mouche me dwars zitten.
Bang 's avonds, op mijn hoede overdag
Het gekke is dat ik tijdens het skiën zelf eigenlijk nooit van “angst” kan spreken. Ik ben scherp en op mijn hoede maar niet nerveus of bang. Het is juist 's avonds en 's ochtends vóór het skiën dat ik echt bang kan zijn. Bang dat er die bewuste dag wat zou kunnen gebeuren dat ik niet zou voorzien. Gelukkig kan ik wel genoeg relativeren om niet te besluiten niet off-piste te gaan skiën. Ik sta immers dagelijks in de sneeuw, heb veel ervaring opgebouwd en altijd geleerd van mijn fouten. Bovendien heb ik dit seizoen veel kunnen leren van Sander Kan, die in het zelfde gebied zit en waar ik vragen aan kan stellen als ik iets niet snap of kan plaatsen. Het zou dus zonde zijn om zonder echter reden niet off-piste te gaan skiën. Er is immers niets dat een beter gevoel geeft dan touren, hiken en poeder skiën.
Omgaan met je angst
Maar toch is die twijfel die ik 's avonds ervaar nieuw. Ik heb daar voorheen nooit last van gehad. Misschien word ik wel langzaam “oud en verstandig” maar ik weet niet welke gedachte verontrustender is…. De gedachten van een eventuele lawine of de gedachte dat ik langzaam ouder en verstandiger word. Eerlijk gezegd word ik van de laatste toch nerveuzer. Maar wat ik me wel afvraag is of jullie ook wel eens last van nervositeit of zelfs angst hebben en zo ja, hoe ga je daar mee om? Ik ben benieuwd!
Reacties
Hey Thijs, mooi stukje. Pfffff dat was inderdaad geluk hebben zeg…
Ik moet zeggen dat ik eigenlijk geen directe angst heb voor lawines, wel heel veel respect voor de bergen. Ik ben sowieso een vrij voorzichtige rijder en bij twijfel niet inhalen. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat ik er niet over nadenk en natuurlijk heb ik altijd een ‘gezonde spanning’ voordat ik ergens instap.
Ik steek veel tijd in de voorbereiding en probeer naar die gebieden te gaan die een vrij goede base hebben en terrein dat ‘past’ bij het lawinegevaar. Geheel uitsluiten kun je nooit en restrisico blijft bestaan, daar ben ik me terdege van bewust en denk er veel aan maar niet op een manier die me bang maakt.
Nu moet ik wel zeggen dat dit een rare winter is en dan vooral bij jullie met een hoop ‘freak-lawines’ die niet altijd rationeel te verklaren zijn, dus ik begrijp wel waar jouw ‘angst’ vandaan komt…
Een leerzaam stuk. Dank voor het delen.
Geldt het couloir dat boven jullie traverse zit ook als vielbefahren? Daar zit mogelijk het probleem. Dit weekend werd me verteld door een gids lawines couloirs juist vaak van de onderkant getriggered worden.
Even correct opschrijven: … dat lawines uit couloirs vaak van de onderkant getriggered worden.
Leerzaam stuk weer Thijs! Doet je goed beseffen dat er altijd nog een restrisico is.
Wat een mooi en vooral eerlijk stuk! Ik herken het gevoel wel. Ik had het heel sterk vorig jaar, na de ongevallen van 2 goede skiers hier op het forum. Was toen ook een veel mindere skier en werd erg onzeker over het gevaar. Heb toen besloten om Lawine 1 nog een keer te gaan doen. Om zo punt 1 veilig met gids onderweg te zijn en punt 2 nog meer te leren en te zien. Daarna lawine 2 gedaan. Door het zo op die manier langzaam op te bouwen, en vaak met skiers onderweg te zijn die ook risk aware en voorzichtig zijn (lees RP’s bij twijfel niet inhalen) is mijn angst weg. Ik ben nog steeds voorzichtig en af en toe wat nerveus over een bepaald stuk, maar de angst is echt wel weg. Gelukkig wel want poederskien is toch wel een van de mooiste dingen die er zijn!
Angst is een vrij nuttige emotie, het zorgt ervoor dat je geen dingen doet waar je aan dood gaat. Alleen vertrouwen kan ongegronde angst wegnemen, daar kan je verder niets aan doen.
Niet te veel over nadenken Thijs, gewoon lekker rijden waar je je wel 100% goed bij voelt. Die ene onverwachte lawine komt iedereen een keer tegen, dat is gewoon blufpoker van de berg.
Goed stuk Thijs. Zoals MarkieMark zegt, goed te beseffen dat er altijd een restrisico is.
In het algemeen krijg ik wel eens een idee dat dat vergeten wordt door alle voorbereiding en tijd die we besteden van trainingen, airbags, etc… Mooi ook zoals skiester het heeft opgepakt. Mooi opgebouwd. Ga ik zelf ook doen.
Ride safe!
Thanks voor alle reacties! :)
@@RP: Ik snap je punt goed. Hoewel de lawinesituatie hier onvoorspelbaar is dit seizoen is het niet zo dat de lawine’s niet te verklaren zijn. Het is eerder dat het lawine lage bericht lastiger is toe te passen omdat er bepaalde zeer zeldzaam voorkomende dingen toch gebeuren(bijv. de grote lawine uit dit stuk) Overigens is ook de schuiver die hier uit het “bananen couloir” kwam zetten prima te verklaren, het is meer dat ik hem bij deze omstandigheden niet had verwacht.
@@Emmer Goed punt! Nee, de couloir boven ons gold niet als vielbefahren, maar omdat de traverse die wij namen dusdanig veel geskied was dit seizoen, zette onze traverse (afgezien van de verse bovenlaag) geen druk op het couloir erboven. In principe heb je gelijk dat lawine’s vaak getriggerd kunnen worden wanneer je onder een couloir door skied, omdat je de spanning van het sneeuwdek verstoord. Maar in dit geval ging dat niet op, omdat de traverse de hang als het ware in 2e opdeelt: het stuk boven de traverse wat niet veel befahren is en daarom relatief gevaarlijker is, en het stuk onder de traverse dat helemaal kapot geskied was in de weken ervoor, en waar dus andere regels voor gelden.
@@MarkieMark Ja daar heb je helemaal gelijk in, en dat is nou juist wat me soms nerveus maakt!
@@skiester goed te lezen dat je door rustig opbouwen langzaam van je angst af kunt komen. Bij mij werkt het eigenlijk precies andersom. Des te meer ik leer, en des te meer ik bewust van de situatie ben, des te nerveuzer ik ben. Zoals ik al schreef ben ik vooral nerveus op de dag/avond/ochtend ervoor. Niet tijdens het skien zelf, daar ben ik juist zekerder geworden. Schijnveiligheid door kennis is natuurlijk wel iets om goed rekening mee te houden!
@@ieism Ik denk er liever wel over na eigenlijk. Omdat wanneer je er niet teveel over na zou denken je er ook niets van zou kunnen leren. Juist door dit voorval zal ik de volgende keer nog wel 3 keer nadenken voordat ik onder een couloir door ski of skin. Afgelopen woensdag deed ik bijvoorbeeld met @@Manoni een tourtje onder een bepaald couloir door en moest ik toch weer even aan dit voorval denken…
@@powderskifun het geeft mij juist meer vertrouwen om beter te weten waar de risico’s liggen. Bij zo’n traverse kijk ik altijd omhoog en hou de hang goed in de gaten. Het is misschien onterecht maar doordat ik een lawine ‘verwacht’ (hiermee bedoel ik niet dat ik echt verwacht dat ie valt anders zou ik daar niet traverseren, maar wel rekening hou met het feit dat het kan) heb ik het idee dat ik dan sneller kan reageren (eruitskien, airbag triggeren) dan als ik onverwacht van mn voeten wordt geschept. En dat geeft een gevoel van relatieve controle. Dat maakt me wel wat nerveus cq extra alert maar niet angstig. Die nerveusiteit zorgt dat ik sneller reageer omdat ik dan al heb bedacht hoe ik ga reageren (zoals, waar zijn de safe spots etc) terwijl angst me waarschijnlijk zou verlammen.
Waardevol verslag Thijs,
Bedankt voor 't delen.
Vanachter een scherm is het natuurlijk grotendeels psychologie van koude grond, maar het is er wel eentje waar ik waarde in zie. Zo lang je blijft zoeken naar veiligheid, twijfelt over onveiligheid en vraagtekens blijft plaatsen, ben je volgens mij op een gezonde manier bezig. Waterdicht wil ik het bij lange na niet noemen, maar gezond wel.
Met grotere lijnen en serieuzere projecten, wordt het moeilijker om ‘nee’ (of ‘andere keer’) te zeggen en zal de spanning vooraf ook niet minder worden. Die spanning en angst zijn (in ieder geval bij mij) altijd aanwezig en ook altijd in een net wat andere vorm. Ik verwacht daarom hoogstens spanning die lijkt op een vorige keer.
En wanneer ik die spanning voel begin ik mezelf vragen te stellen. Net zoals jij hier boven doet bijvoorbeeld. Over grote dingen en de kleinste details in routeplanning. Over van alles. En dan ga ik antwoorden zoeken. Omdat ik wil luisteren naar wat mijn lichaam me vertelt en er mijn voordeel mee wil doen. Angst is misschien een slechte raadgever, het is een betere graadmeter.
Dank voor het delen van dit verhaal. Het is deze zelfreflectie die nodig is om bewust met het gevaar om te kunnen gaan. Dat is voor velen lastig, wat de factor “mens” tot zo’n moelijk en ongrijpbaar onderdeel van het freeriden maakt.
Zelf ben ik na mijn lawineongeluk in 2012 (zie mijn forumbijdrage) juist minder bang geworden. Tijdens mijn Lawine II praktijk van het SSC dit jaar lukte het me daarom veel beter om op basis van redeneren mijn beslissingen te nemen. Ik wist waar de grens had gelegen en hoe dun het randje is waar je soms op zit. En daarom werd ik mij bewuster van het risico dat je neemt, zonder dat dit mij banger maakte. Ik merkte daarbij wel dat ik iedere keer weer terug ga naar de basis. Wat kan ik met deze omstandigheden wel doen, en wat niet?
Voor mij gaat het er daarmee helemaal niet meer om wat ik zou willen skiën en technisch nog zou kunnen. Het terrein bepaalt. Dit jaar hadden we mooi weer om te touren, waardoor we verder en steiler konden, mits we rekening hielden met de vochtiger wordende sneeuw. Leuk voor couloirs die we anders niet hadden gedaan.
En als ik dan dit voorbeeld lees stel ik mijzelf een aantal vragen. Dit is niet het soort helling waar ik met stufe 3 nog in te vinden ben. Ik lees een aantal instinkers. Zoals de term “vielbefahren”, terwijl je de hele helling mee moet nemen in je beoordeling. En die is dat zeker niet. Daarnaast wordt in slecht zicht gekozen voor een stuk dat “bekend” is. Juist dan bestaat het gevaar dat je toch net iets te steil of te lastig gaat doen, omdat je er technisch uit de voeten kunt en niet meer door hebt dat het over de grens is. Maar het gaat er niet om wat jij kunt, maar wat de potentiële lawine kan. Met stufe 3 lijkt mij dit een helling waar je per definitie een lawine moet voorzien, spontaan of niet. Dat er 2 afdalingen niets is gebeurd blijkt dus weer niets te zeggen (zie de verwijzing in het forum naar het Engelstalige artikel over de illusie van veiligheid).
Een andere instinker vind ik het gebruik van het woord “restrisico”. Niet specifiek door jou, al doel je er wel op. Daardoor kun je gaan denken dat je niets verkeerd hebt gedaan en dat het inderdaad domme pech is. Dat is vaak wat er gebeurt als het mis gaat. In “mijn” lawine is er wel degelijk een inschattingsfout te benoemen, hoewel er ook sprake was van pech. Door de inschattingsfout ben ik nu zeer alert op soortgelijke situaties. Had ik het gezien als botte pech, dan was ik in het vervolg mogelijk te gemakkelijk in soortgelijke hellingen gestapt, met de bijkomende angst dat het onverklaarbaar mis kan gaan.
Angst is een lastig raadgever. Te veel angst en je durft niets meer. Te weinig angst (vaak door gebrek aan kennis) en je komt vroeg of laat in de problemen. Zelf ben ik continu bezig om mijn angst te “ijken” door mijn onderbuikgevoel te vergelijken met de kennis die ik opdoe. Daardoor hoop ik dat ik de alarmtekenen van de sneeuw niet nodig heb om de gevaarlijke situaties te herkennen. Ik denk wel dat er altijd een verschil is tussen wat ik technisch kan en durf en wat op dat moment verstandig is. Dan maar wat minder steil en uitdagend, ik stel liever zelf de grenzen dan dat een lawine mij die grenzen oplegt.
Misschien dat jouw angst je al aangeeft dat je over grenzen bent gegaan die de kennis in je achterhoofd aan je onderbewustzijn liet merken. Dan zou je kunnen kijken op welke momenten je welke beslissingen neemt en waarom. En misschien is het dan goed om eens wat vaker in een gebied te gaan zitten zonder poederstressende collegae, zodat je weer op jezelf bent aangewezen.
Ik denk dat de vervelende voorbeelden met ervaren bergsporters van de afgelopen periode weer hebben laten zien dat voorzichtigheid en alertheid altijd nodig zijn. Angst is in mijn opinie zeker niet iets waar je “even doorheen moet”.
@@KRovers & @@powderskifun: goede bijdragen. Goed ook weer dat je de ervaring deelt en erg fijn dat je er niet zelf ingezeten hebt.
Niet om nu vervelend te zijn. Maar toch denk ik dat hier niet sprake is van restrisico maar een verkeerde inschatting. Gelukkig is het goed afgelopen. Ik beoordeel het nu vanaf mijn scherm, maar ik denk niet dat jullie hier een goede beslissing hebben genomen. Waarom denk ik dat:
-
stufe 3: de hele wand meenemen. Zitten (op basis vd foto) stukken bij 40-40+
-
er lag 40cm vers en het was nog steeds aan het sneeuwen, het was al een drie, je kunt dan toch echt wel spreken van een hoge drie. De vraag is of het risico wat je dan neemt nog verantwoord is. Ook bij een drie is een spontane lawine mogelijk. \
-
er wordt een zwakke laag benoemd in het bericht, je geeft aan dat de wand vielbefaren is en je daarom geen rekening hoeft te houden met de zwakke laag. Probleem met de zwakke laag was een diepterijp probleem, geen oppervlakterijp. Dus het is niet zo dat daarom het probleem met de zwakke laag minder is op die plek vanwege het vielbefaren karakter.
-
Zoals KRovers aangeeft is moet je de hele wand meetellen als je kijkt naar Vielbefaren. Ook dan is de wand dus te stijl. (stijlste stuk mag namelijk max 39 graden zijn bij stufe 3 als je de 5 graden vielbefaren erbij optelt)
Al met al een goede case om over na te denken. En goed dat jullie het zonder kleerscheuren vanaf hebben gebracht.
@@powderskifun Voor mij een heel herkenbaar verhaal. Sinds vorig jaar is de onbevangenheid er wel af. Waar ik me eerst redelijk zeker voelde met lawine 1 en 2 en best wat freeride-meters in de benen was dat in één keer verdwenen. Poederstress kreeg voor mij een nieuwe betekenis. Ik had de hoop dat het dit seizoen al iets minder aanwezig zou zijn. Helaas bleek dat niet zo te zijn (waarschijnlijk ook mede door de slechte seizoensstart en de wetenschap dat het oppassen geblazen was in de hele Alpen). Ik was er zo mee bezig in mn hoofd dat ik in januari besloot een gids (Edward Bekker) te boeken om een dag poeder te knallen in Courmayeur. Daar tussen de bomen vroeg ik me af waar ik me nu zo druk om maakte, het was alleen maar genieten! Ik denk dat dat komt omdat ik me tussen de bomen veilig voel. Een grote, open helling zoals La Mouche is toch andere koek. En hopelijk komt dat vertrouwen weer terug. Meters maken, met ervaren poedermaatjes op pad en misschien lawine 2 nog een keer doen. Time will tell. Ik begrijp wel dat het voor jou lastig is om enerzijds progressie te maken en anderzijds geconfronteerd te worden met je onzekerheden…succes hiermee!
Elke lawine is uiteindelijk (wetenschappelijk) altijd verklaarbaar ; er is altijd (ergens) een reden waarom die sneeuw is gaan schuiven … (met alle gevolgen vandien …)
Restrisico bestaat enkel voor mensen … Bij Munter zal die restrisico sowieso anders liggen dan bij mij ; denk ik dan (lees : kennis is niet alles, maar wel heel veel …) …
Maar inderdaad goed topic ; herkenbaar ; ik lig ook 's morgens en 's nachts wakker van lawines allerhande ; en in “het veld” minder/anders … herkenbaar…
En dan hebben we het nog niet gehad over dat “buikgevoel”, waar ik verstandsmatig van gruwel … maar wel begrijp … en zelfs ook wel begrijp …; en er dan weer een verklaring voor geef …
moeilijk allemaal … moeilijk…
maar wel boeiend/belangrijk/…
Dank powderskifun voor deze post! De nerveusiteit die je voelt is heel herkenbaar, ook al zit ik qua niveau, routekeuze en ervaring ver, ver, ver onder jou. Misschien ook juist daarom heb ik die nerveusiteit: ik weet niet zeker van mezelf of ik de zaken wel goed inschat, en zoals in die andere relevante post waar KRovers al naar refereerde, het feit dat ik tot nog toe niet in een lawine kwam, zegt niet dat ik de zaken goed inschat.
Elke lawine is uiteindelijk wel te verklaren, maar het gaat erom of je voordat de lawine plaatsvindt ook de inschatting kan maken dat de kans dat hij plaatsvindt op dat moment te hoog of nog aanvaardbaar of klein is. En dat vind ik bijzonder moeilijk.
Ik denk dat ik zelf in het terrein aan de te veilige kant van de beslissingen sta. Omdat ik dan inderdaad vaak denk: bij twijfel niet inhalen. Ik heb de ervaring nog niet om die twijfel onderbouwd weg te nemen. Dat heeft al tot een paar beslissingen gezorgd waarvan ik achteraf spijt had in de zin van: dat had gekund. Dat restrisico was echt acceptabel (misschien zelfs verwaarloosbaar) Maar ik was in al die situaties de enige van het groepje met lawinekennis en dan durf ik gewoon minder. Dan wil ik veel zekerder zijn.
Het feit dat ik niet constant in de bergen ben en dus de kennis vaak moet toepassen maakt het leerproces ook erg langzaam, helaas.
Bedenk je overigens dat de grootte van het restrisico door jou wordt bepaald! “Restrisico is er altijd” Klopt. Maar afhankelijk van je (niet)beslissingen wordt dat risico groter. Tot waar wil je gaan? Ervanuit gegaan dat je weet waar op de glijdende schaal van het risico je zit. Dat weten is nogal lastig. Ik snap de machinaties van de lawinekunde. Maar in het terrein weet ik niet zeker of ik het allemaal ook nog overzie.
Hoe ga ik daarmee om? Een sneeuwschriftje bijhouden elke winter, van de plekken die ik (denk te gaan) ga bezoeken, mijn eigen beslissingen en opties vooraf beschrijven (als ik er de tijd voor kan nemen) en bespreken. regelmatig hellingshoeken meten om te kijken of ik het goed inschat in het terrein. Meer kijken voor ik afdaal omdat er soms van die instinkers zitten die je in je poederstress niet opmerkt: dat hobbeltje daar is aan de achterkant echt wel steiler dan ik dacht…
Lawine II heb ik dubbel gedaan om de kennis nog op te frissen, maar eigenlijk, besef ik, is de praktijk doen veel beter, je kan beter de praktijk dubbel doen dan de theorie, die komt elke keer voorafgaand aan de poederdag/toer weer aan de orde zodra je de kaart en je mieterse lineaaltje pakt. Dan is het inderdaad zaak om, zoals KRovers zegt, weer terug te gaan tot de basics.
De nerveusiteit an sich is niet slecht, die maakt je wakker. Maar wanneer ben je domweg te nerveus en wanneer ben je domweg te dicht bij de grens?