Het is nog steeds akelig groen in grote delen van de Noordalpen en steeds vaker krijg ik de vraag 'komt het nog goed Morris?'. En laat ik eerlijk zijn, ook ik betrap mezelf af en toe op dezelfde vraag. Want het is toch al 2 december. De laatste significante sneeuwval is van (eind) oktoberen toen was het wit tot diep in de dalen. Maar deze sneeuw was te vroeg. Jammer maar helaas. Het middelgerbergte werd weer groen en vele toppen in de noordalpen smachten naar verse sneeuw.
Er volgde een periode met eindeloze sneeuw uit het zuiden en in delen van de zuidalpen is er sinds de start van de winter al 6-9 meter sneeuw gevallen. Niet dat die sneeuw er nu nog ligt, want door inklinking, wind, warmte en transformatie wordt zo'n sneeuwdek ik de loop van de tijd dunner. Toch ligt er daar al zo'n 120-250 centimeter boven de 2200 meter. Een hoeveelheid waar ze in St. Anton, Kaprun of Fieberbrunn op dit moment een moord voor zouden doen. Dramatisch dus?
Mhhh, dat is wel erg snel geconcludeerd. Ons brein is iets wonderlijks en om de een of andere reden zien we graag wat we willen zien en zien we de rest niet. Daarnaast focussen we ons vooral op datgene wat we vandaag en gister hebben geleerd en vergeten we regelmatig te reflecteren op het verleden. En bij velen van ons zit de voor de Noordalpen dramatisch verlopen winter van 2013-2014 nog vers in het geheugen. Zo zeer zelfs dat het begrip zuidstau tot een bijna Pavlov achtige reactie vol met afschuw leidt. Al snel wordt er een verband gelegd tussen zuidstau = dramatische winter voor de noordalpen. Begrijpelijk, maar weinig wetenschappelijk. De emotie in ons veronderstelt een causaliteit, maar is die er wel?
Hoe was het vroeger?
Voordat we de cijfers induiken een klein uitstapje. Want vroeger was alles beter. Toch? In zekere zin wel. Vroeger hadden we geen webcams, was internet nog een grindweg, waren we niet continue online, belden we met elkaar in plaats van te Appen, SM(a)S(h)-en, Facebooken, Twitteren, Instagrammen, Snapchatten en wat nog meer. Nieuws sijpelde maar mondjesmaat door en kwam ondergronds tot ons.
De eerste sneeuwhoogtes kwamen vaak pas een week voor kertsmis online op teletekst of de kranten. Zelfs toen ik in 2005 besloot mijn wekelijkse emails over het weer in een weerblogje te plaatsen verschenen mijn eerste berichten pas in de decembermaand. Maar naarmate we mobieler werden, we dagelijks of beter continue online zijn, we overal webcams hebben geplaatst, we apps hebben geïnstalleerd, we massaal zijn gaan delen en zelfs observator zijn geworden komt het nieuws over sneeuw uit alle gaten en hoeken. En als dan iemand roept dat het niet goed gaat in de noordalpen, dan gaan we daar collectief in mee zonder te toetsen of dat wel zo is. En laten we eerlijk zijn de posts die het meest gedeeld worden zijn de berichten waarin we heel veel sneeuw melden en de berichten dat het drama is. Alles daar tussen in gaat aan ons voorbij. Facebook heeft ons aangezet tot extremiteit en in sommige gevallen zelfs bewust overdrijven. In de wetenschap noemen we dat fraude, maar als het 'onze sneeuw' betreft gaan we er graag in mee. Want waar op Facebook het gras bij de ander altijd net wat groener lijkt, zo is de sneeuw bij de ander ook altijd witter en vooral dieper.
In zekere zin was het vroeger beter. Althans voor mij. Ik begon pas in december met mijn eerste berichten en door wekelijks een belrondje te doen langs mijn vrienden in de Alpen had ik snel een compleet beeld. In de tussentijd dronk ik een koffie, zorgde ervoor dat mijn gear op orde was en daarna was het wachten op datgene wat de winter bracht. Zorgeloos toerde ik door de Alpen op weg naar die plekken waar de sneeuw zou vallen. Een enkele keer stond ik al in november in de Alpen, maar er waren ook jaren dat het pas in januari de moeite was. De winter bepaalde het ritme en daar ging ik in mee. Goed, genoeg geschreven. In het kort... vroeger was er minder data en konden we ons geen zorgen maken. We wisten domweg niet dat er wel of geen sneeuw in de noordalpen lag.
Terug naar de cijfers
Klopt ons gevoel of houden we ons zelf voor de gek? Betekent al die sneeuw die nu in het zuiden valt dat er wederom een dramatische winter in het noorden volgt. Krijgen we zuidstau in plaats van noordstau? Laat ik beginnen met je gerust te stellen. De aanname dat de vele sneeuw uit het zuiden nu leidt tot een winter met enkel zuidstau is nergens op gebaseerd. Hetzelfde geldt dat de groene hellingen in de noordalpen nu garant staan voor een dramatische winter in de noordalpen. Het zijn allemaal emotionele drijfzand redeneringen die kant noch wal raken.
Laat ik voorop stellen dat de winters in de Alpen grillig zijn. Dat er geen tot weinig indicatoren zijn die aanwijzingen geven voor het totale verloop van de winter. We hebben geen last van La Nina of El Nino en tot dusverre kennen we geen fenomenen die bepalend een stempel drukken op het weer in de Alpen. We zullen het dus met de grilligheid moeten doen.
Toch meld ik tijdens mijn masterclasses regelmatig het volgende. Het najaar is in de regel voor de zuidalpen. Het is deze periode van het jaar dat de basis wordt gelegd in het zuiden en de Alpenhoofdkam. Vanaf december is het de beurt aan de west- en noordalpen. Regelmatig zien we vanaf de jaarwisseling dan een periode met een westelijke stroming die voor sneeuw en een sneeuwgrens jojo zorgt in de westalpen, waarna ergens in januari de noordstau op gang komt en het de beurt is aan de noordalpen. Let wel, dit zijn grove typeringen van een ideale winter en vaak zien we bovenstaande terug in de winters die gepasseerd zijn. Maar wat is dan een goede noordelijke winter? Het wonderlijke is dat er weinig cijfers voorhanden zijn. Althans, cijfers zijn er wel maar ze zijn nooit vanuit bovenstaande vraagstelling onderzocht. En dus moet ik in mijn eigen data en geheugen gaan graven, waarbij ik jullie data en herinneringen ook graag hoor.
Vroege sneeuw in de noordalpen is niet goed
Zo luidt het gezegde onder de oudere locals (je weet wel die types van voor Facebook etc..) Eens kijken.... Vorige winter (2013-2014) begon vroeg in de noordalpen en eindigde al in november. Ischgl kende een van de beste openingen ooit en daarna was het behelpen. Ook winter 2001-2002 begon vroeg. Al in september viel er sneeuw, waarna een sneeuwarme winter volgde. Deze keer voor de gehele alpen. Winter 2002-2003 begon vroeg met veel sneeuw in oktober en november. December, januari en februari waren relatief droog en pas in April ging het weer los. Het was een okay winter voor de noordalpen en prima in de zuidalpen. Winter 2007-2008 begint veelbelovend met zelfs recordhoeveelheden sneeuw midden november. Begin december komt de winter nog eens terug en daarna is het de beurt aan het zuiden. Een winter die doet denken aan de winter van 2013-2014 en in het noorden nooit meer echt op gang komt.
We zien een aantal winters die het beeld bevestigen. Vroege sneeuw in de noordalpen is niet goed. Als we bovenstaande omdraaien komen we tot de volgende hypothese: December en met name januari sneeuw in de noordalpen is goed
December en met name januari sneeuw in de noordalpen is goed.
Ook daar is wel wat voor te zeggen. De lawinewinter van 1999 begon pas laat. Pas in januari ging de sneeuwmachine aan in het noorden om daarna niet meer uit te gaan. Ook winter 2003-2004 kende wat sneeuw in oktober in het noorden, terwijl daarna het zuiden aan de beurt was. Pas midden december ging de sneeuwmachine aan in het noorden om daarna niet meer uit te gaan. Het was een bijzonder goede winter in het noorden en de winter hield aan tot in mei. Hetzelfde beeld zien we in winter 2005-2006. Sneeuw in oktober en daarna nogal droog. Pas midden december ging de machine aan en volgde een hele goede noordelijke winter met veel noordstausituaties. De winter hield aan tot eind april. Winter 2009-2010 begon pas laat en was eind januari op volle toeren. Februari was bijzonder goed in de noordalpen. Winter 2011-2012 zien we ook weer sneeuw in oktober en warmte en geen sneeuw in november. Midden december start de winter. Winter 2012-2013 bracht sneeuw in oktober en warmte in november (met veel sneeuw in het zuiden). Pas in december ging de sneeuwmachine aan en bracht een prima winter in de noordalpen. De kerst was zoals vaker mild, maar januari en februari erg goed. Het was koud.
Zijn er ook afwijkingen?
Ja, zo begon winter 2000-2001 vroeg in de zuidalpen en hield daar nooit meer op, terwijl het behelpen was in het noorden. De winter in het noorden kwam kortgezegd nooit op gang. Hetzelfde geldt voor de winter van 2004-2005. Wat sneeuwval in oktober en november, maar daarna kwam de winter niet op gang. Wonderlijk genoeg was april 2005 de beste maand in de noordalpen. Winter 2006-2007 kwam nooit echt op gang in het noorden op een paar dumps na. Ook deze winter begon laat, maar had te kampen met vele sneeuwgrens jojo's en regelmatig regen tot grote hoogte. Winter 2008-2009 begon vroeg en was uitzonderlijk goed met veel sneeuw in de complete Alpen. Overal lag genoeg sneeuw. Winter 2010-2011 kwam nooit echt op gang en overal lag minder sneeuw dan gebruikelijk.
Conclusies
De data is een beetje grof en al jullie correcties en aanvullingen zijn welkom. Als we dan toch iets mogen concluderen dan is het dit. Winters in de Alpen zijn grillig en resultaten uit het verleden bieden geringe aanknopingspunten voor de toekomst. Als we al iets voorzichtig mogen concluderen dan is het zo dat de winter beter laat dan vroeg kan beginnen in de noordalpen. En van die voorzichtige constatering hebben we al 1 punt te pakken: de winter is niet vroeg gestart in de noordalpen. Nu deel 2 nog... laat die noordstau maar komen.