De NAO-index als winter voorspeller?

Waarom kun je de ene winter al met de kerst fatsoenlijk poeder rijden en waarom was het afgelopen winter juist zo pijnlijk groen tijdens de kerst? Een goede vraag waarvan de sleutel naar het antwoord ligt in de drukverdeling over de Atlantische Oceaan. Grosso modo zijn er twee dominante druk formaties die het weer regelen. Aan de ene kant is dat het fameuze hogedrukgebied boven de Azoren (de H in het kaartje hieronder) en anderzijds het lagedrukgebied bij IJsland (de L in het kaartje hieronder). Klinkt je dit bekend in de oren?

Maar in de realiteit liggen het IJsland laag (L) en het Azoren hoog (H) niet zo mooi statisch op een vaste plek als in bovenstaand kaartje. Daarnaast wil de luchtdruk wel eens verschillen. De ene keer is het drukverschil enorm, de andere kant minimaal, maar altijd in beweging.

NAO-index

Deze fluctuatie in de drukverschillen noemen we met een duur woord ook wel de Noord-Atlantische Oscillatie (NAO). En afgeleid daarvan spreken meteorologen over de NAO-index. Ofwel de index die de continue flucturerende drukverschillen in beeld brengt. Onderstaand zie je de NAO-index voor de afgelopen 100 jaar. Oranje wil zeggen dat er sprake was van een positieve NAO index, terwijl blauw wijst op een negatiev index. Blauw? Oranje? Positief? Negatief? En waarom zou je dit willen weten? Wel, het is gebleken dat de NAO bijzonder relevant is voor de winters in centraal Europa.

Positieve NAO index

Een positieve NAO-index in de wintermaanden wil zeggen dat het het Azorenhoog heel sterk is (als in dat de luchtdruk hoog is) en er tegelijkertijd een zeer krachtig lagedrukgebied bij IJsland ligt (als in een stormdepressie met zeer lage druk). In deze situatie onstaat er een krachtige westelijke stroming die (zeer) milde en vochtige lucht vanuit de Atlantische oceaan richting Europe stuwt. In deze sterke westelijke straalstroom volgt storm na storm en valt er veel regen.

Negatieve NAO-index

Een negatieve NAO-index in de wintermaanden wil zeggen dat het lagedrukgebied bij IJsland en het Azoren hoog niet bijzonder krachtig is. De westelijke straalstroom is daardoor veel minder krachtig waardoor er minder stormen pal vanuit de Atlantische oceaan onze kant op komen. Winters met een voornamelijk negatieve NAO-index zijn vaak minder warm, houden de vochtige en milde lucht op afstand en bieden ruimte aan koude lucht vanuit Rusland. Kijken we naar de koude(re) winters van de afgelopen jaren, dan kenden die voornamelijk een negatieve NAO-index.

Goed. Een te positieve NAO zorgt voor mild weer, grote kans op sneeuw in Noorwegen en vaak te warm en regelmatig te droog weer in de Alpen waarbij de sneeuwgrens heel hoog komt te liggen. Bij een negatieve NAO wordt de aanvoer van te milde lucht regelmatig afgeknepen en is er ruimte voor kou en sneeuw tot diep in de dalen. Dat biedt perspectief. Toch? Maar waar kun je de actuele NAO index vinden?

Dagelijks te volgen

De actuele NAO-index en de verwachting voor de korte en middellange termijn zijn dagelijks te volgen op de site van het Amerikaanse NOAA, zodat je een beetje een beeld hebt van wat er komen gaat.

Kunnen we de NAO-index gebruiken als winter voorspeller?

Tot voor kort gingen we ervan uit dat we de NAO-index daarvoor niet kunnen gebruiken, maar er is nieuws. In maart 2014 verscheen er een onderzoek 'Skillful long-range prediction of European and North American winters' en dat hoop biedt. De komende jaren zal blijken in hoeverre de conclusies uit dit onderzoek ons helpen om de NAO al voor maanden vooruit te berekenen. Want als we dat kunnen weten we beter of we op de Alpen moeten gokken of toch ergens anders op de planeet ons poederheil moeten gaan zoeken.

Conclusie

De NAO is een belangrijke parameter voor onze winter en er zijn studies, modellen en parameters voorhanden die ons helpen bij een seizoensvoorspelling inzake de NAO. Houd die gedachte vast, want daar ga ik de komende weken op terug komen.