Eerste hulp bij splitboarden

Splitboarden. Jij bepaalt waar je naartoe gaat. De mogelijkheden zijn haast eindeloos, want je bent onafhankelijk van skiliften en slechts beperkt door de natuur en je eigen skills. Een supermooi concept. Je snowboard bestaat uit twee delen die je als ski’s uit elkaar kunt halen. Zo kun je de berg omhoog lopen zonder je snowboard op je rug te hoeven dragen zoals bij het toeren met sneeuwschoenen het geval is; met splitboarden heb je dat gewicht onder je voeten zitten en dus geen extra gewicht bij je. Eenmaal boven op de berg, bouw je je setup om in een volwaardig snowboard. Daarna is het genieten van die mooie, welverdiende afdaling.

Eindelijk! Je langverwachte splitboard is binnen en je wilt er zo snel mogelijk mee op pad. Maar hé, je gewone bindingen passen er niet op, zonder stijgvellen glijd je uit en stokken blijken toch ook wel handig. Met alleen een splitboard ben je er dus nog niet. Daarbij vergt het omhoog lopen – ook wel skinnen genaamd –aardig wat oefening en techniek, maar ook daarvoor zijn er onderdelen verkrijgbaar die het aanzienlijk makkelijker maken.

In dit artikel zet ik de verschillende benodigdheden op een rij, natuurlijk te beginnen bij de boards. Om af te sluiten met allerhande tips, ook voor diegenen die het splitten al gemeisterd hebben.

Splitboards

De eerste splitboards kwamen begin jaren negentig al op de markt, maar pas in de laatste jaren – mede door freeriders zoals Jeremy Jones en Xavier De Le Rue – zijn ze razendsnel geëvolueerd tot een populaire discipline binnen het snowboarden, waarbij eerstgenoemde zijn eigen snowboardmerk gestart is met van ieder solid (de term die splitboarders gebruiken voor een normaal snowboard) model ook een gesplitte versie. Inmiddels hebben bijna alle snowboardmerken één of meerdere splitboardmodellen in hun collectie.

DIY - do it yourself

Uiteraard kun je ook nog steeds gewoon je oude snowboard doormidden zagen. Dat is relatief goedkoop, maar er gaat aardig wat tijd en werk in zitten. Een zogenaamde ‘DIY Split Kit’ - met alle haakjes, clipjes en een interface voor de bindingen - is voor ongeveer €150,- te koop. Reken daar nog ongeveer €200,- bij voor vellen en stokken en je bent voor €350,- klaar. Een groot nadeel van het eigenhandig splitten is dat je je bindingen niet meer kunt verplaatsen. De hoeken van je bindingen anders instellen is ook niet meer mogelijk, dus je moet meteen de juiste stance op je board weten te krijgen.

Gefabriceerde splitboards

Bij een normaal splitboard heb je meestal verschillende mogelijkheden om je bindingen te monteren en kun je de stance variëren. Daarnaast is het board afgewerkt met staalkanten aan beide zijden van je ski’s. Dankzij het inmiddels brede aanbod is er altijd een splitboard te vinden dat past bij jouw rijstijl.

Bijna alle splitboards bestaan uit twee delen. Het gevolg is dat een splitboard ski daardoor breder is dan de gemiddelde tourski en het lopen in een reeds bestaand tourski-spoor soms een beetje onaangenaam is. Mede daardoor zijn er ook driedelige splitboards ontwikkeld, waarbij je het middelste gedeelte op je rugzak bindt. Iemand die hele mooie dingen maakt op dit gebied is Markus Reichard van Wildschnee, al rust het patent op drie- of meerdelige splitboards bij Stefan Schiele van Jester. Daarnaast heeft Salomon er in 2014 ook eentje ontwikkeld. Het driedelige systeem heeft nog een ander voordeel. Doordat je op een smallere ski staat, kun je bij het opkanten meer druk uitoefenen en heb je wat meer grip. Maar met de komst van de meer freeride georienteerde tourski’s, in plaats van de ouderwetse tandenstokermodellen, worden ook de sporen breder. En met brede softboots en bindingen kun je, ondanks een smalle ski, toch ook in het spoor blijven hangen.

Bindingen

Bindingen zijn er in alle soorten en maten. Onderstaand wat tips

Standaard snowboardbindingen

Voilé is het merk dat splitboards op de snowboardmarkt introduceerde. Met een Voilé Universal Splitboard Interface kun je met je eigen bindingen aan de slag, maar let er op dat jouw bindingen centerdiscs voor het zogenaamde 4x4-patroon hebben. Je monteert je bindingen op speciale koppelplaten die bij de hardware kit meegeleverd worden. Deze schuif je over plastic pucks die op je board vastgeschroefd moeten worden. Op die manier worden de twee boardhelften bij elkaar gehouden. Naast alle haakjes en clipjes op het board, zorgt deze koppeling met de bindingen voor de meeste stevigheid tijdens het snowboarden. Pas op: dit systeem werkt alleen niet goed samen met bindingen van het merk NOW, aangezien de koppelplaat voor deze binding te smal is.

Om comfortabel te kunnen lopen in toermodus is het fijn als je de highbacks van de bindingen naar achteren kunt kantelen. Het is geen must, maar dit maakt het mogelijk om je ski’s iedere stap verder naar voren te schuiven, zodat je een grotere afstand met een lagere frequentie af kan leggen.

Samengevat: met standaard bindingen zijn je extra kosten relatief laag. Nadelen zijn er wel: het Voilé-systeem is zwaar en dat merk je goed tijdens het omhoog lopen. Daarnaast sta je op dit systeem hoger op je board wat het snowboarden iets beïnvloedt.

Specifieke splitboardbindingen

Na zelf een tijd met veel plezier met het Voilé-systeem te hebben gereden, kwam ik in aanraking de speciaal voor splitboards ontworpen Karakoram bindingen. Bij het testen van dit systeem herkende ik hetzelfde splitboard haast niet meer terug! Het board was speelser geworden, het reageerde veel beter en was natuurlijk ook een stuk lichter. Daarnaast bleek je er ook op de piste keihard mee te kunnen carven. Deze splitboardbindingen passen zonder koppelplaat op het board. Het koppelsysteem zit namelijk in de binding zelf. Ook is de highback goed naar achteren te klappen, zodat je makkelijk kunt lopen in de toermodus. Er zijn merken die hun eigen interface maken zonder Voilé pucks, zoals Karakoram. Het voordeel hiervan is dat de rijeigenschappen van een solid snowboard goed uit de verf komen. Een nadeel is de prijs. Maar vergeet niet dat je de Voilé-interface parts niet aan hoeft te schaffen. Bij de Karakoram-binding kun je zonder de binding los te maken in je ski stappen. Mocht je een klein stuk moeten afdalen, dan kun je de hak vastzetten. Het systeem past helaas niet op splitboards die zijn voorzien van de maanvormige Voilé-haakjes (Chinese hooks), maar die zijn te vervangen.

Een nieuwe speler op de splitboardmarkt is het merk Plum. Ze zijn al jaren actief in de toerskiwereld en hebben nu ook een splitboardbinding samen een nieuw interfacesysteem ontwikkeld. Een uitgebreid testverslag vind je hier.

Naast Karakoram zijn er ook merken die bindingen maken voor op de standaard Voilé-interface, ofwel de plastic Voilé pucks. Deze zijn goedkoper en bij het samenbouwen schuif je, ondanks sneeuw en ijs, je binding altijd gemakkelijk over de pucks zonder de sneeuw er eerst af te hoeven krabben. Je hebt naast de binding dus wel het interface-systeem nodig. Een van de eerste merken die speciale splitboardbindingen op de markt bracht, is Spark. Die zijn nog steeds gebaseerd op het Voilé-systeem, maar in de loop der jaren zijn ze meer en meer hun eigen onderdelen gaan maken. Denk daarbij aan hun innovatieve en stabiele touring bracket – het montage- en kantelpunt van de binding als je aan het toeren bent. Ook de stijghulpen, een hulpstuk onder je hiel, én de pucks maken ze tegenwoordig zelf. Spark, Voilé en SP zijn drie merken met splitboardbindingen in hun collectie. Er wordt bij de bindingen vaak geadverteerd met een snelle ombouwtijd (het ombouwen van snowboard naar ski’s of andersom), maar de meeste tijdwinst haal je vooral uit je eigen handigheid. Oefen met het ombouwen, want op die manier word je er steeds handiger en sneller in.

Naast bovenstaande bindingen die op alle standaard splitboards passen, zijn er ook bindingmerken die alleen in combinatie met hun eigen splitboard werken. Een voorbeeld hiervan is het merk Splitsticks. Een mooi ontworpen, elegant systeem, maar een goeie werking van dit systeem stelt zeer hoge eisen aan een nauwkeurige fabricage van de splitboards.

Let er bij aankoop van de bindingen wel op dat je softboots er goed inpassen. Te korte bindingen geven problemen bij het afwikkelen van je voet tijdens het omhoog lopen. Een te brede binding gaat ten koste van de controle over je snowboard. Daarnaast wil je de binding inclusief softboot mooi gecentreerd op je board hebben staan, om te voorkomen dat je tenen of hakken in de sneeuw blijven hangen.

Vellen

Het is heel simpel: zonder vellen kom je niet boven. De haartjes op de vellen verhinderen dat je naar achteren glijdt tijdens het skinnen. Bij het aanschaffen van vellen zijn de lengte en breedte van je board van belang. Bij een goed passend vel wordt de hele breedte van het belag bedekt en zijn alleen je staalkanten nog vrij. Op die manier is de performance het beste! Veel vellen moet je daarom zelf op maat snijden, maar daar zijn handige tooltjes voor ontwikkeld of trucjes.

Het soort materiaal van de haartjes bepaalt de glijeigenschappen en grip. Mohair vellen glijden goed, nylon vellen hebben meer grip en gaan langer mee. Daarnaast zijn er vellen die bestaan uit een mix van mohair en nylon. Je kunt je er flink in verdiepen, maar het komt er op neer dat je met alle types wel boven komt. Je eigen techniek vormt vaak eerder de beperkende factor dan het type vel.

Op de andere kant van het vel zit een plaklaag. De vellen kunnen nog wel eens hun plakkerigheid verliezen als ze nat zijn geworden of als er veel vuil aan blijft hangen. Het beste is om de onderkant van je snowboard helemaal droog te maken, voordat je de vellen monteert. Let er bij het monteren op dat het vel over de gehele lengte op het board geplakt zit, zonder hobbels dus. Als je de vellen er weer afhaalt, dan bescherm je ze met de bijgeleverde cheat sheets (beschermplastic), die je op de plaklaag plakt. Als je meerdere keren om moet bouwen kun je de vellen drogen door ze in je jas te bewaren. Na afloop van je toer hang je de vellen te drogen, maar leg ze niet direct op de verwarming. De lijmlaag kan daardoor sneller uitdrogen. Als de lijm het niet meer zo goed doet, dan kun je met een strijkijzer en overpapier de lijm opnieuw laten vloeien. Meestal brengt dit al een behoorlijke verbetering. Zit er echt veel troep op, verwijder dit dan samen met de lijm met behulp van een stuk absorberend karton (geknipt uit kartonnen tasjes die je bij het shoppen krijgt bijvoorbeeld) en een strijkijzer de oude lijm en strijk er nieuwe op.

Daarnaast zijn er vellen mét en zónder bevestigingshaakje aan de tail. In principe kun je best zonder, maar dat hangt af van de ombouwfrequentie en de weercondities.

Stokken

Helaas ontkomen splitboarders er niet aan: het gebruik van stokken. Om te zorgen dat deze stokken tijdens je afdaling niet in de weg zitten, kun je ze in elkaar schuiven. Vandaar de naam telescoopstokken. Er zijn ook stokken die je net als een sonde in elkaar zet: uitwerpen en vasttrekken. Deze passen soms ook in je rugzak en zijn nog relatief nieuw op de markt. Telescoopstokken zijn het handigst als ze uit drie delen bestaan. Tweedelige stokken zijn nogal eens te lang om aan je rugtas te bevestigen. De verschillende verstelmechanismen bestaan voornamelijk uit een clipje of draaisysteem. De stokken die je vastdraait blijven regelmatig hangen door de kou en ze zijn ook niet makkelijk met je handschoenen te verstellen. Daarnaast kun je bij de aanschaf van stokken letten op de ergonomie van de handvatten en of de stok van zwaar aluminium of licht carbon is gemaakt. Aan de uiteinden van je stokken zitten zogenaamde tellers. Hoe groter de diameter van deze ronde plastic schoteltjes, des te beter blijft je stok op de losse sneeuw hangen. Ze zijn vaak los te koop in diverse afmetingen.

Harscheisen

Over het nut van harscheisen (een soort stijgijzers voor je splitboardbindingen, ook wel crampons genoemd) twijfel ik niet: aanschaffen! Je loopt in steil en ijzig terrein snel tegen problemen aan zonder dit hulpmiddel. De kantengrip is beperkt met softboots, omdat je daar gewoonweg niet voldoende druk mee op kunt bouwen.

Natuurlijk kom je met een goeie techniek heel ver zonder deze hulpmiddelen, maar een deelnemer tijdens één van mijn splitboardcamps vergeleek het terecht met autorijden op een besneeuwde weg in de bergen. Zonder harscheisen voelde het als rijden in een auto op zomerbanden. Met harscheisen was het alsof je in een 4-wheel drive zat met winterbanden. Harscheisen geven de grip die je nodig hebt. Je moet wel op tijd beslissen of je ze onder je bindingen gaat plaatsen. Je bent er even mee bezig en soms moet je zelfs je binding uitdoen en losmaken van de ski. En dit laatste wil je niet in een 40 graden steile, ijzige wand doen. Je kan ook kiezen voor een bindingssysteem waarbij je de harscheisen tijdens het lopen kunt monteren, zoals Spark of Karakoram. Om er snel bij te kunnen hang ik de harscheisen met een prusiktouwtje en een kleine karabiner aan mijn rugtas of klimgordel. Let op: harscheisen zijn niet universeel en je koopt ze van hetzelfde merk als je bindingen.

Tips

Bij bovenstaande uitrusting hoort natuurlijk de standaard offpiste uitrusting, oftewel de drie-eenheid, bestaande uit lawinepieper, schep en sonde.

Ga de eerste keer of met een nieuwe setup niet meteen diep de backcountry in. Blijf in de buurt van de liften en in de buurt van of op een piste. Let daarbij op de voorrangsregels als je besluit een skipiste omhoog te lopen. Ik heb zo een standaard piste waar ik nieuw materiaal voor het eerst uitprobeer.

Een paar dunne handschoentjes zijn heel erg fijn tijdens het ombouwen. Meestal zijn je gewone handschoenen net te dik voor alle handelingen. Die stop ik dan onder mijn jas om ze warm te houden en om te voorkomen dat er bijvoorbeeld ijskoude sneeuw in waait.

Neem een reparatieset mee, of spreek met je maatjes af wie wat meeneemt. In die van mij zit onder andere ducktape, waarmee je eventuele losgelaten vellen weer vast kunt tapen. Je kunt de ducktape natuurlijk ook om je telescoopstok wikkelen. Daarnaast heb ik altijd een mes en gereedschap bij me om bijvoorbeeld losgedraaide schroeven aan te kunnen draaien en neem ik ook wat boutjes met moertjes en ringetjes mee. Een stukje zachte wax om op je vellen te smeren als de sneeuw teveel blijft plakken. Een tang en stuk ijzerdraad. Nieuwe schoenveters en nieuwe straps voor mijn bindingen. En als je denkt dat het wel eens laat zou kunnen worden, dan is een hoofdlampje zo gek nog niet. Hiermee heb ik tot nu toe alle problemen onderweg op kunnen lossen, waarbij ik moet vermelden dat het meestal problemen van anderen waren die niet de juiste spullen bij zich hadden.

Je rugzak hoeft niet zo geavanceerd te zijn als bij het toeren met een normaal snowboard en sneeuwschoenen. Het board zit namelijk aan je voeten. Maar wat nu als het terrein te steil wordt om te skinnen? Dan is het handig als je je board op je rugzak vast kunt maken. Ideaal vind ik een rugzak met brede loops voor ski’s aan de linker- en rechterkant van de tas. Je hoeft dan niet om te bouwen in de helling en kunt relatief snel verder. De bindingen blijven op de ski’s en als je de punten boven aan elkaar vastbindt, dan heb je een mooi stabiel A-frame. Soms lukt het ook om de ski’s met bindingen erop in een diagonaal ontworpen ski-draagsysteem vast te zetten. Naast deze ski-draagsystemen is er ook nog het bekende snowboard draagsysteem. Ik ben fan van het verticale systeem, want hiermee steekt mijn snowboard bijvoorbeeld bij het klimmen niet uit aan de zijkant.