Er zijn niet genoeg lawine-ongelukken

Door Rogier op 16 februari 2021 · 10

Oke, bijzondere titel, maar ik verwacht dat ik je aandacht nu wel heb. Al meerdere jaren kijk ik rond in de ski en freeridewereld en ik zie dingen gebeuren waar ik grote vraagtekens bij heb. Er gebeuren relatief heel weinig ongelukken al zie je hoeveel gevaarlijke keuzes worden gemaakt door een heleboel skiërs en snowboarders (en ook zeker door mij). Natuurlijk is het fijn dat het vaker goed gaat dan fout, maar dit levert ook een groot probleem op…

Foute keuzes maken zonder gevolgen

Je kunt vrij eenvoudig dag in dag uit foute keuzes maken en nooit in een lawine terecht komen of af en toe met de schrik vrij komen. Foute keuzes worden in lawineterrein gelukkig maar zelden afgestraft. Dat betekent dat er relatief weinig lawine-slachtoffers zijn in vergelijking met de hoeveelheid gevaarlijke hellingen die worden geskied. Dit is natuurlijk goed nieuws want hoe minder ongelukken hoe beter. Maar dit zorgt er ook voor dat veel off-piste skiërs vinden dat ze goed bezig zijn terwijl ze in feite met een stuk dynamiet in hun hand rond skiën.

Het gevaar van het uitblijven van lawines

Het gevaar zit hem erin dat je het idee kunt hebben dat je altijd de perfecte keuzes maakt (immers je bent nooit in een lawine gekomen) terwijl je gewoon altijd geluk hebt gehad. Al zou elke helling die gevaarlijk is (zwakke laag / steil genoeg) naar beneden komen dan zouden wij met z’n allen heel wat voorzichtiger te werk gaan. Maar omdat niet gebeurt vinden veel wintersporters van zichzelf dat ze met een aanvaardbaar risico onderweg zijn terwijl ze in feite regelmatig erg gevaarlijk bezig zijn. Iedereen mag natuurlijk het risico nemen wat je zelf wilt, maar het is wel van belang dat je weet welk risico je loopt.

Goedpraten van foute keuzes

Doordat het vaak goed gaat, kun je jezelf een soort expert-rol toedichten die ongegrond is. Geluk hebben is namelijk niet hetzelfde als alles begrijpen en het gevaar doorgronden. En dan ligt er zeker voor de meer ervaren off-piste skiërs nog een ander gevaar op de loer. Met veel lawinekennis kun je vaak vrij eenvoudig twee kanten op redeneren. De ene redenatie legt uit waarom een helling te gevaarlijk is, en je dus beter ergens anders kan gaan skiën. Maar je kunt ook een redenatie bedenken waarom je die helling wel kunt skiën. En dat laatste gebeurt (te) regelmatig.

Waak voor expert-aura

Na een lawine hoor ik vaak veel skiërs/boarders redenen bedenken waarom zij niet in zo’n situatie zouden komen. Het is altijd erg makkelijk om, als je het ongeluk niet hebt meegemaakt, jezelf boven de slachtoffers te plaatsen. Dit is zelfs erg prettig, want het is zeer confronterend om te lezen of horen over mensen zoals jijzelf die zijn omgekomen in een lawine. Dan is makkelijk om redenen te bedenken waarom jij niet zo bent als zij. Maar waak hiervoor, ga er niet vanuit dat de mensen die in een lawine terecht zijn gekomen slechtere keuzes maken dan jij.

Beroemde skiërs maken ook fouten

Er komt dan nog een extra probleem bij kijken, en dat is het ‘verkeerde voorbeeld’. Veel pro-skiërs blazen vaak hoog van de toren in mooie youtube filmpjes waar ze, vaak wat vaag, praten over lawineveiligheid. Maar in werkelijk worden er op z’n minst regelmatig discutabele keuzes gemaakt. Op zich is het geen enkel probleem als er levensgevaarlijke hellingen worden geskied, dat mag iedereen voor zichzelf uitmaken, laat ik dat voorop stellen. Maar doe dan niet alsof het allemaal gecontroleerd is. Het aanvaardbare risico voor die profi-skiërs is regelmatig niet aanvaardbaar voor veel ‘normale’ skiërs. In ieder geval niet voor mij. Er worden, door die mannen en vrouwen, regelmatig steile hellingen en couloirs geskied in condities waarin geen enkele reductie methode ruimte geeft voor dat soort hellingen. Dit geeft misschien niet helemaal een lekker voorbeeld voor de gewone freerider...

De oplossingen

Het is natuurlijk extreem moeilijk om van fouten te leren als je niet op de fouten wordt gewezen. In mijn bergsport en off-piste loopbaan ben ik een paar keer op hardhandige wijze op mijn fouten gewezen. Gelukkig kan ik dit navertellen. En nog steeds maak ik fouten, niemand is foutloos. Maar ik wil dit wel proberen te achterhalen. Samen met een groepje ski-vrienden heb ik het hier regelmatig over gehad. Samen proberen wij hier voor onszelf een oplossing voor te vinden. Wij hebben een paar regels voor onszelf bedacht, naast de standaard reductie methodes, om te proberen om van ons eigen gedrag te leren.

• Geen bucket-list: ik ben gestopt met het maken van bucket-lists. Ik probeer de bergen te laten beslissen wat ik kan skiën, en niet wat ik per se wil skiën. Daardoor ski ik betere sneeuw in veiligere condities!
• Risico-analyse voor vertrek: we maken een plan van de hellingen die we wel veilig kunnen skiën en welke we niet veilig kunnen skiën. Blijken hellingen niet veilig (meer wind dan voorspeld, meer sneeuw, onverwachte zwakke laag) genoeg in het terrein dan skiën we deze niet. De hellingen waarvan we hadden besloten om deze niet te skiën die skiën we niet. Ongeacht de poederstress of andere skiërs die het wel doen.
• Tijdens de tocht: Uit je eventuele twijfel hardop. Durf of kun je dit niet in je groep, bespreek dit dan, of zoek een andere groep om mee te skiën / boarden.
• Analyse aan het eind van de dag. Stel jezelf de volgende vragen:
  • Elke helling die geskied is was dat verstandig als je daar compleet objectief naar kijkt. En waak hier voor drogredenen.
  • Hierbij helpt het om redenen te bedenken waarom deze helling gevaarlijk is. En niet zozeer zoeken naar redenen waarom de helling veilig is. Denk aan de kans op lawines, op terrain traps etc.
  • Speel voor de advocaat van de duivel
• Aan het eind van de dag bespreken we welke valkuilen zijn we tegengekomen en hoe zijn we daarmee omgegaan. Een valkuil is bijvoorbeeld de keuze wat je doet bij het omhoog lopen over een reeds gemaakt spoor: als dit spoor door een te gevaarlijke helling loopt, wat doe je dan, volg je het spoor (minder vermoeiend) of leg je zelf het goede spoor aan?

En dus, kan er nog lekker geskied of geboard worden?

Misschien komt nu de vraag bij je op of er nog lekker geskied kan worden. Heel eerlijk: JA! Het is wat mij betreft onzin dat er alleen boven de 30° lekker geskied of geboard kan worden. Dit jaar heb ik vanwege de zeer gevaarlijke sneeuw amper hellingen boven de 30° aangeraakt en ik heb heerlijke poeder geskied. Natuurlijk hou ik van mooie steile wanden en lange couloirs. Maar als dat niet kan is het geen straf om op een heerlijke 25° steile helling mooie bochten te trekken. Het plezier is er uiteindelijk niet minder om. Gewoon met een groep vrienden in de sneeuw spelen, en veilig thuiskomen, daar gaat het toch om. En als je na zo’n dag nog even goed nadenkt en eerlijk over wat je precies gedaan hebt, dan is de kans groot dat je een hele oude freerider gaat worden!

Reacties

• 

  Advanced
  vasco op 16 februari 2021 · 16:21

  Fijn dat je nog eens aandacht vraagt het feit dat er weinig feedback is op de keuzes omtrend lawine veiligheid: het gaat inderdaad heel vaak goed (maar over de hele populatie gezien nog net te vaak verkeerd).
• 

  Advanced
  popski op 16 februari 2021 · 23:05

  Hoi Rogier,
  Ik vind de titel misschien een beetje ongelukkig, maar ben het wel eens met je analyse.
  Anderzijds had ik vroeger als lawine risico onwetende helemaal geen stress en offpiste overal dikke lol.
  Nu meer dan 30 jaar later met een meer uitgebreide lawine kennis en enkele close calls later zit ik voor elke poederuitstap al meerdere dagen vooraf alle lawine berichten uit te pluizen, mij degelijk voor te bereiden en tot vervelens toe te piekeren of ik wel de juiste keuzes aan het maken ben. Misschien moet ik maar wat meer mijn “stail ist gail” focus laten vallen en meer leren genieten van het softere werk. Dan zal ik in elk geval vooraf een betere nachtrust hebben. Deze winter alvast geen stress gehad met enkele Ardennen afdalingen. 😊
  
• 

  Beginner
  mark75 op 17 februari 2021 · 09:06

  hallo Rogier, kan het maar gedeeltelijk met je eens zijn. Wel leuke discussie. Zoals je zelf al schrijft moet iedereen het voor zichzelf uitmaken hoeveel (rest) risico acceptabel is. De stelling dat je gezien de reductie methode ergens niet zou moeten skiën c.q. toeren terwijl er geen lawine is ontstaan zet deze theorie eerder onder druk aangezien bewezen wordt dat de bewuste helling dus wel kon. Geeft ook de onwetendheid en de onvoorspelbaarheid van een sneeuwdek weer. Hoe meer je weet hoe minder je weet is volgens mij ook van toepassing. Volledig onbevangen een helling inlopen of alle herkenningspunten afstrepen zoals hellingshoek triebschnee altschnee etc geeft in mijn ogen ook meer angst wat niet altijd een goede raadgever is. Ikzelf heb wel veel geleerd van deze site en ook gidsen. Voor mij zijn toch ook de reductiemethode en de berichten van locale erg belangrijk in de afweging waar te gaan. als je op een helling staat je safety spots uitkiezen vind ik ook een erg belangrijk ding om goed te doen en samen te analyseren. ik denk ook dat profs daar goed in zijn; het lijkt wel ondoordacht maar dit trucje snappen ze echt wel. Helaas heb ik ook een paar 'incidenten' achter de rug en ja toen achteraf de verkeerde beslissingen genomen, maar om dan alleen maar de theoretische veilige hellingen te gaan skiën is ook een schijnveiligheid. Zal je net zien: val ik vlak voor de camper op mijn hoofd over een ijsblok....

  Onequiver
• 

  Expert
  Rogier op 17 februari 2021 · 09:32

  @mark75 Let op: ik zeg niet dat profs ondoordacht bezig zijn. Wel zeg ik dat hun risico-acceptatie een stuk hoger is dan van heel veel amateur freeriders. Het gaat bij profs heel regelmatig mis, dit jaar is daar het bewijs van van veel ernstige lawineongelukken met profs of jongens die mee skieden met de profs.
  
  Verder is het feit dat een lawine niet is losgekomen echt geen bewijs dat je een goede keuze hebt gemaakt. Er komen relatief maar heel weinig hellingen los welke echt te gevaarlijk zijn. Zo werken reductie methodes ook niet. En daarmee ski je gewoon met een stuk dynamiet in je hand, je weet niet wanneer het fout gaat. Dat is precies waar ik voor probeer te waarschuwen. Het niet loskomen van een lawine is een hele slechte raadgever.
• 

  Beginner
  mark75 op 17 februari 2021 · 09:51

  weten dat je een (extra) risico neemt doordat je meer kennis hebt is wellicht het verschil tussen 'profs' en 'amateur'. Als je meer in de risico gebied bent is de kans ook weer groter dat het daadwerkelijk mis gaat (statistisch gezien dan). Het niet loskomen van een lawine is het enige bewijs dat op dat moment dat spoor de juiste was lijkt mij. Zoals geschreven: leuke discussie had hem liever face to face gevoerd om de nuances sneller te kunnen aangeven en wellicht kun je mij nog overtuigen.......ride safe......

  Onequiver
• 

  Advanced
  Ee1co op 17 februari 2021 · 10:29

  Goed stuk @Rogier, thanks.
  
  Het niet loskomen van een lawine is het enige bewijs dat op dat moment dat spoor de juiste was lijkt mij.
  
  @mark75 helaas is dat dus juist niet het geval. Dat lijkt meer op Russisch roulette spelen, de trekker overhalen en wanneer je dan geen kogel door je kop krijgt denken dat je een goede beslissing hebt genomen. Echter die kogel was er wel degelijk. 😉
  bericht aangepast door Ee1co op 17 feb 2021 10:34 (1% bewerkt)
• 

  Expert
  Wood op 17 februari 2021 · 16:20

  Het is ook de verantwoordelijkheid van de merken om het juiste over te brengen, niet enkel de atleten.
  De sponsoren zouden zich m.i. moeten distantieren van de pro skiers/boarders die incomplete/foutieve kennis over proberen te dragen middels de media.
• 

  Advanced
  EmileHendrix op 17 februari 2021 · 23:12

  Dank @Rogier. Mooie oplossingen. Blijft een moeilijk punt dat je in de sneeuw makkelijk en continue positieve feedback kan vinden, voor je één keer echt negatieve feedback krijgt voorgeschoteld. Blijven zoeken dus.
  
  Of zoals ik net in een Noors lawinebericht tegenkwam: Afwezigheid van waarschuwingstekens laat niet zien dat lawinegevaar afwezig is.
  
  Niet gerelateerd, maar ik ben de afgelopen weken ook 2 noemenswaardige lawines tegengekomen in ‘t Noorse nieuws:
  
  - eentje op Jan Mayen met helaas 2 dodelijke (burger)slachtoffers. Derde persoon zou ook begraven zijn geweest maar heeft na 2 uur personeel op de Noorse luchtmachtbasis kunnen waarschuwen. Zeldzaam om daar een lawine te documenteren, maar daarom niet minder gevaarlijk.
  https://www.nrk.no/norge/to-ansatte-i-forsvaret-omkom-i-snoskred-pa-ja...
  
  - Andere op een eiland in Finnmark: Waarschijnlijk een cornice vanaf een 700 meter hoge rug de zee in gevallen en een goed pak vers meegenomen op de helling er onder. Gelukkig geen gewonde mensen, maar het zaakje ging dwars over/door een viskwekerij heen die onder de helling verankerd ligt. Na een vergelijkbaar ongeluk op dezelfde plek zijn er vergevorderde plannen om de kweekinstallatie de komende herfst te verplaatsen.
  Nou weten we hier helaas maar al te goed dat water bij lawines extra link is, maar ik zie hier bovenal dat de viskweker in kwestie vergelijkbaar heeft gehandeld met wat Rogier beschrijft: foute aanname dat het het wel meevalt, tot het tegen valt.
  https://www.nrk.no/tromsogfinnmark/grieg-seafood-tar-selvkritikk-for-d...
  
  Een goeie freerider is een oude freerider? De beste die met de grootste glimlach? De glimlach-drempel kan je gelukkig zelf wat lager leggen. Bijvoorbeeld door je aan een strakke ERM te houden 😉 Is ook een luxe om minder mee te hoeven twijfelen.
  bericht aangepast door EmileHendrix op 17 feb 2021 23:49 (1% bewerkt)

  Een kleine fantasie kan groter zijn dan de wereld.
• 

  Beginner
  Slim op 22 februari 2021 · 21:32

  In Amerika noemen lawines daarom een ‘wicked learning environment’. Zeg maar zoals een ouder of leerkracht die heel erg slecht lesgeeft:
  99 keer geeft de leraar je een hoog cijfer, ook als je een fout antwoord geeft, en de honderdste keer word je van school gestuurd.
  bericht aangepast door Slim op 22 feb 2021 21:32 (6% bewerkt)
• 

  Advanced
  ThijsAG op 2 maart 2021 · 20:23

  Mooi artikel, ben het met je eens!
  Gisteren avond ook deze gekeken, word je ook wel even stil van:
  
  

Reageer