Er zijn niet genoeg lawine-ongelukken

Oke, bijzondere titel, maar ik verwacht dat ik je aandacht nu wel heb. Al meerdere jaren kijk ik rond in de ski en freeridewereld en ik zie dingen gebeuren waar ik grote vraagtekens bij heb. Er gebeuren relatief heel weinig ongelukken al zie je hoeveel gevaarlijke keuzes worden gemaakt door een heleboel skiërs en snowboarders (en ook zeker door mij). Natuurlijk is het fijn dat het vaker goed gaat dan fout, maar dit levert ook een groot probleem op…

Foute keuzes maken zonder gevolgen

Je kunt vrij eenvoudig dag in dag uit foute keuzes maken en nooit in een lawine terecht komen of af en toe met de schrik vrij komen. Foute keuzes worden in lawineterrein gelukkig maar zelden afgestraft. Dat betekent dat er relatief weinig lawine-slachtoffers zijn in vergelijking met de hoeveelheid gevaarlijke hellingen die worden geskied. Dit is natuurlijk goed nieuws want hoe minder ongelukken hoe beter. Maar dit zorgt er ook voor dat veel off-piste skiërs vinden dat ze goed bezig zijn terwijl ze in feite met een stuk dynamiet in hun hand rond skiën.

Het gevaar van het uitblijven van lawines

Het gevaar zit hem erin dat je het idee kunt hebben dat je altijd de perfecte keuzes maakt (immers je bent nooit in een lawine gekomen) terwijl je gewoon altijd geluk hebt gehad. Al zou elke helling die gevaarlijk is (zwakke laag / steil genoeg) naar beneden komen dan zouden wij met z’n allen heel wat voorzichtiger te werk gaan. Maar omdat niet gebeurt vinden veel wintersporters van zichzelf dat ze met een aanvaardbaar risico onderweg zijn terwijl ze in feite regelmatig erg gevaarlijk bezig zijn. Iedereen mag natuurlijk het risico nemen wat je zelf wilt, maar het is wel van belang dat je weet welk risico je loopt.

Goedpraten van foute keuzes

Doordat het vaak goed gaat, kun je jezelf een soort expert-rol toedichten die ongegrond is. Geluk hebben is namelijk niet hetzelfde als alles begrijpen en het gevaar doorgronden. En dan ligt er zeker voor de meer ervaren off-piste skiërs nog een ander gevaar op de loer. Met veel lawinekennis kun je vaak vrij eenvoudig twee kanten op redeneren. De ene redenatie legt uit waarom een helling te gevaarlijk is, en je dus beter ergens anders kan gaan skiën. Maar je kunt ook een redenatie bedenken waarom je die helling wel kunt skiën. En dat laatste gebeurt (te) regelmatig.

Waak voor expert-aura

Na een lawine hoor ik vaak veel skiërs/boarders redenen bedenken waarom zij niet in zo’n situatie zouden komen. Het is altijd erg makkelijk om, als je het ongeluk niet hebt meegemaakt, jezelf boven de slachtoffers te plaatsen. Dit is zelfs erg prettig, want het is zeer confronterend om te lezen of horen over mensen zoals jijzelf die zijn omgekomen in een lawine. Dan is makkelijk om redenen te bedenken waarom jij niet zo bent als zij. Maar waak hiervoor, ga er niet vanuit dat de mensen die in een lawine terecht zijn gekomen slechtere keuzes maken dan jij.

Beroemde skiërs maken ook fouten

Er komt dan nog een extra probleem bij kijken, en dat is het ‘verkeerde voorbeeld’. Veel pro-skiërs blazen vaak hoog van de toren in mooie youtube filmpjes waar ze, vaak wat vaag, praten over lawineveiligheid. Maar in werkelijk worden er op z’n minst regelmatig discutabele keuzes gemaakt. Op zich is het geen enkel probleem als er levensgevaarlijke hellingen worden geskied, dat mag iedereen voor zichzelf uitmaken, laat ik dat voorop stellen. Maar doe dan niet alsof het allemaal gecontroleerd is. Het aanvaardbare risico voor die profi-skiërs is regelmatig niet aanvaardbaar voor veel ‘normale’ skiërs. In ieder geval niet voor mij.
Er worden, door die mannen en vrouwen, regelmatig steile hellingen en couloirs geskied in condities waarin geen enkele reductie methode ruimte geeft voor dat soort hellingen. Dit geeft misschien niet helemaal een lekker voorbeeld voor de gewone freerider…

De oplossingen

Het is natuurlijk extreem moeilijk om van fouten te leren als je niet op de fouten wordt gewezen. In mijn bergsport en off-piste loopbaan ben ik een paar keer op hardhandige wijze op mijn fouten gewezen. Gelukkig kan ik dit navertellen. En nog steeds maak ik fouten, niemand is foutloos. Maar ik wil dit wel proberen te achterhalen.
Samen met een groepje ski-vrienden heb ik het hier regelmatig over gehad. Samen proberen wij hier voor onszelf een oplossing voor te vinden. Wij hebben een paar regels voor onszelf bedacht, naast de standaard reductie methodes, om te proberen om van ons eigen gedrag te leren.

• Geen bucket-list: ik ben gestopt met het maken van bucket-lists. Ik probeer de bergen te laten beslissen wat ik kan skiën, en niet wat ik per se wil skiën. Daardoor ski ik betere sneeuw in veiligere condities!
• Risico-analyse voor vertrek: we maken een plan van de hellingen die we wel veilig kunnen skiën en welke we niet veilig kunnen skiën. Blijken hellingen niet veilig (meer wind dan voorspeld, meer sneeuw, onverwachte zwakke laag) genoeg in het terrein dan skiën we deze niet. De hellingen waarvan we hadden besloten om deze niet te skiën die skiën we niet. Ongeacht de poederstress of andere skiërs die het wel doen.
• Tijdens de tocht: Uit je eventuele twijfel hardop. Durf of kun je dit niet in je groep, bespreek dit dan, of zoek een andere groep om mee te skiën / boarden.
• Analyse aan het eind van de dag. Stel jezelf de volgende vragen:
  * Elke helling die geskied is was dat verstandig als je daar compleet objectief naar kijkt. En waak hier voor drogredenen.
  * Hierbij helpt het om redenen te bedenken waarom deze helling gevaarlijk is. En niet zozeer zoeken naar redenen waarom de helling veilig is. Denk aan de kans op lawines, op terrain traps etc.
  * Speel voor de advocaat van de duivel
• Aan het eind van de dag bespreken we welke valkuilen zijn we tegengekomen en hoe zijn we daarmee omgegaan. Een valkuil is bijvoorbeeld de keuze wat je doet bij het omhoog lopen over een reeds gemaakt spoor: als dit spoor door een te gevaarlijke helling loopt, wat doe je dan, volg je het spoor (minder vermoeiend) of leg je zelf het goede spoor aan?

En dus, kan er nog lekker geskied of geboard worden?

Misschien komt nu de vraag bij je op of er nog lekker geskied kan worden. Heel eerlijk: JA! Het is wat mij betreft onzin dat er alleen boven de 30° lekker geskied of geboard kan worden. Dit jaar heb ik vanwege de zeer gevaarlijke sneeuw amper hellingen boven de 30° aangeraakt en ik heb heerlijke poeder geskied. Natuurlijk hou ik van mooie steile wanden en lange couloirs. Maar als dat niet kan is het geen straf om op een heerlijke 25° steile helling mooie bochten te trekken. Het plezier is er uiteindelijk niet minder om. Gewoon met een groep vrienden in de sneeuw spelen, en veilig thuiskomen, daar gaat het toch om. En als je na zo’n dag nog even goed nadenkt en eerlijk over wat je precies gedaan hebt, dan is de kans groot dat je een hele oude freerider gaat worden!