Vaak gaat het goed, soms gaat het mis. Vandaag het vierde artikel in een reeks om je te laten zien dat het soms mis gaat. Goed mis. Zodat je ziet dat je altijd, maar dan ook altijd bij je zelf te rade moet gaan. ‘Doe ik de juiste dingen en doe ik ze goed?’ Vandaag het verhaal van Robbert.
Ik zat voor mijn tweede seizoen in Zell am See en had dat seizoen al veel poeder trips gemaakt. Tijdens dat seizoen en trips in andere jaren had ik al wat lawines gezien. Sommige heel klein andere toch wel groot. Bijvoorbeeld tijdens mijn lawinekunde praktijk week van de NKBV. Toen trapte ik een lawine los tijdens het omhooglopen. Eigenlijk waren alle lawines die ik tot dan toe gezien had of meegemaakt had wel verwacht. Achteraf gezien was deze ook wel te verwachten……
Het verhaal gaat als volgt. Costijn kwam naar mij toe in Zell. Eerst wilden we daar in de omgeving een toer maken, maar uiteindelijk besloten we toch naar de Heidelberghutte (bij Ischgl) te gaan. Zo gezegd, zo gedaan. De eerste dag was het heerlijk zonnig en hadden we een mooie toer gemaakt met een super afdaling. Makkelijk omhooglopen over de ]schmelzharsch en afdalen in perfecte oppervlakterijp. Dag twee sloeg het weer om en naar verwachting zou het slecht blijven. Desondanks konden we die avond weer een mooie tour bijschrijven. Maar omdat het weer slecht bleef daalden we af naar het dal om daar een plan voor de komende dagen te maken. Daar aangekomen checkten we wat weersites. Het zou de komende dagen bewolkt blijven, maar geen verse sneeuw erbij. Aan de zuidkant daarentegen zou het mogelijk wel goed losgaan en na overleg met Morris werd het een GO. St Moritz onze nieuwe bestemming.
Onderweg begon het te regenen maar des te zuidelijker we kwamen des te meer vlokken zich tussen de regen mengden. Toen we Moritz binnenreden sneeuwde het. Yes. Welcom back winter! Na een lekker onrustig nachtje slapen vanwege de poederstress, volgde er een stralende ochtend met 30- 40 cm poeder. Ahhhhhhhhh totale gekte! Hup de auto in en naar de lift. We waren strak op tijd en hadden de eerste lift. Hier nog even het lawine bericht gelezen en de noodzakelijke checks gedaan. Alle ingrediënten voor een super dag waren aanwezig: onderweg met een goede vriend, 30-40 cm verse poeder en goed weer. We begonnen redelijk voorzichtig; net naast de piste een beetje inkomen en het gebied verkennen. Ondertussen hadden we vanuit de gondel al een heel mooi couloir gezien. Maar om daar te komen moest je een stoeltjeslift nemen en die was nog dicht. We besloten om eerst wat andere dingen te doen. Veelal exposities van NW over N tot NO en maximaal tot 40 graden steil.
En dan. Ja, de lift gaat open, we kunnen. Bummer, er lopen al drie sporen. We zijn niet meer de eerste, of toch wel? Het valt mee de sporen buigen af, ons couloir is nog onverspoord. Ik sta uiterst links en Costijn staat recht boven het couloir (zie ook het filmpje). Zo kunnen we de gehele helling bekijken en komen op het volgende: -Het kritische stuk ligt bovenin. In de overgang van zon naar schaduw is het rond de 35 graden steil schatten we zo in. Daarna wordt het vlakker en er is een super uitloop. Als het nodig is kan er gestreept worden. -Echt veel lijkt er niet ingewaaid. -De expositie is NNO, hmmmm niet zo ideaal. Maar deze expositie en steilheid hadden we al gedaan en totaal geen alarm tekenen gekregen. Daarnaast zijn we met z’n 2-en, gaan we 1 voor 1 en hebben we allebei vertrouwen in elkaars boardnivo. Weliswaar valt onze berekening buiten de safetymarges van Munter, maar ja die houdt ook niet van skien. We besluiten te gaan. Omdat ik Costijn vanuit mijn positie helemaal kan volgen gaat hij als eerste. Hij gaat super, mooi soepel en gecontroleerd. Omdat ik onderin een mogelijke cliff jump gezien had, besluit ik om onderin iets meer rechts t.o.v. Costijn zijn spoor te houden (vanuit fotograaf positie gezien).
Okay! Costijn heeft het teken gegeven om te gaan, dus los, daar ga ik. Ik kom met best veel snelheid het couloir in en besluit om wat af te remmen. Nog een klein stukje traveseren, hier moet het ongeveer zijn. Harde bocht om wat snelheid te minderen zodat ik wat meer tijd heb om mij goed te oriënteren.Oeps…. Dat was niet de bedoeling. Ik had al snel door dat de sneeuw aan het schuiven was en besloot verder rechtdoor te strepen. Voor mij had zich al wat sneeuw opgehoopt als een soort van boeggolf. Hard eroverheen, snelheid behouden en een beetje naar de zijkant uit de baan van de lawine. Ow shit ik hoop dat Costijn goed staat…… Gelukkig alles is goed gegaan. Meteen naar de lift. We waren op dat moment alleen en wisten de lifties te overtuigen dat de reddingsdienst niet in actie hoefde te komen. Daarna zijn we eigenlijk luid schreeuwend en lachend doorgegaan naar Lagalp om daar alles af te krassen maar in de lift werd het af en toe toch een beetje stil. In onze poederstress hadden we geen profiel gemaakt en de boel eens goed bekeken (sorry Opa). Maar we weten nu wel wat de belangrijkste oorzaken zijn voor het loskomen van deze plak. Wat denken jullie?
Reacties
Ik denk: omdat je wat meer op de flank vh couloir zat, was er minder centimeters sneeuw tussen de toplaag en de zwakke laag, daarbij maakte je ook nog eens harde bocht om af te remmen waardoor je dus meer kracht uitoefende (als Costijn) en de zwakke laag het begaf.
Shit, kan die filmpjes op m’n werk niet bekijken. Vermoed inderdaad dat juist daar de zwakke laag ondiep genoeg zat om jouw aanwezigheid te voelen: Whuuuuhmm! Mogelijk toch ook wat sneeuw ingewaaid? Misschien was dit ook juist de perfecte plek ivm zon/schaduw voor het vormen van oppervlakte rijp voordat die laatste 30-40cm viel. En rond een klif ligt er meestal net iets minder sneeuw dan in de helling ernaast, wat eraan bijdraagt dat je nog makkelijker die gevoelige laag aanraakt.
dazijn dus van die lawines waarover “zo stoeferig” gedaan wordt. kendeda ; zo van ; jij : “freeriden ; te gek eh ; maar je weet soms wel ni goe hoe tricky dadallemaal is … ; vorig jaar daarvoor toch maar een lawinecursus gevolgd…” Zij dan : “Ja lawines ; kheb er vorig seizoen zeker 3 losgetrapt ; en de cazze zeker wel 5 …” … mond vol tanden ; einde gesprek …
allen hebben het goed wat betreft hoe de initiaal breuk ontstaat, namelijk:
\
- Harde bocht met tot gevolg meer druk op sneeuwdek
\ - Zwakke laag daar meer aan het oppervlak.
\
Maar, wat is nou die zwakke laag of beter gezegd de glij laag? Hoe is deze gevormd?
Iemand noemt het al en zijn reactie
Dat zal dan wel Silvester z’n reactie zijn :)
\
Waar ik het overigens mee eens ben:
noordhellingen vangen (veel) minder zonlicht, wat als gevolg heeft dat het sneeuwdek niet zo gemakkelijk inklinkt/samenpakt… 's nachts vriest er dus losse puff op (en niet half gesmolten sneeuw zoals op een zuidhelling), aka oppervlakte rijp (=de zwakke laag).
\
Waar ik nu wel een beetje over zit te twijfelen is wat er precies is gaan schuiven…
Is dat de verse sneeuw over de oppervlakte rijp?
Of is dat de verse sneeuw + de oppervlakte rijp over de laag daaronder?
\
Ik neig naar het laatste, omdat oppervlakte rijp, zoals gezegd opgevroren poeder is en weinig tot geen binding heeft onderling, en dus ook niet met wat er onder ligt.
@ Karel: ooit oppervlakte rijp gezien? http://skyscapes.info/2005-02-25_Botrange/CRW_7745.jpg en http://images.google.nl/imgres?imgurl=http://www.georgefoto.nl/haiku/0000137921. jpg&imgrefurl=http://www.georgefoto.nl/haiku/winter.html&usg=__LOr_85MqLmsvu5IP VCfn3yfDEn8=&h=617&w=833&sz=135&hl=nl&start=74&um=1&tbnid=2qPXImfR4g2JXM:&tbnh= 107&tbnw=144&prev=/images?q=rijpkristallen&ndsp=21&hl=nl&lr=&safe=active&rlz=1G 1GGLQ_NLNL316&sa=N&start=63&um=1
Oppervlakte rijp bestaat uit langwerpig gevormde kristallen die de lucht in “groeien”. Deze vormen een soort kaartenhuis tussen het oude sneeuwdek en die verse sneeuw die daar later opvalt. In schaduwhelling blijven deze kristallen veelal lang in takt, waar ze in zonhelling al snel verdwenen zijn. Daarom zijn koude periode (hoge druk, helder weer, veel uitstraling) voorafgaand aan een snelle dump altijd erg gevaarlijk. Er heeft zich dan namelijk de perfecte glijlaag kunnen opbouwen. Ook is het zo dat deze kristallen eenmaal ingesloten door nieuwe sneeuw door een bepaald temperatuur verloop in het sneeuwdek ook nog verder groeien en daarmee de helling steeds meer op scherp zetten. Hierom is het ook belangrijk om tijdens de winter (dus nu al!) goed de opbouw van het sneeuwdek in de gaten te houden. Af en toe een profieltje graven leert je heel veel over wat er die winter al is gebeurd.
Oopsy, daar ging ff iets mis. Punt is duidelijk ;)
@Silvester: ja voornamenlijk in boeken dus :)
Op takjes e.d. kun je het idd goed zien, maar op een groot oppervlak lijkt me dat wat lastiger (behalve dan die glinstering)
\
Maar als ik je goed begrijp zeg je dus dat het niet de losse sneeuw die is opgevroren tot rijp, maar puur ontstaan uit het vocht in de koude lucht die ‘vast’ vriest aan 't oppervlak?
@Robbert, da’s een serieuze lawine gast. Blij dat je zo goed op je board staat en eruit kan rijden. Zo’n uitloop is dan ook heel erg fijn. Ook eerlijk dat je toegeeft dat je Munter naast je neerlegt, al kun je met Stufe 2/3 als je voor het Gefahrenpotential 6 neemt nog net wegkomen. ;) En als je de kleine lettertjes achterin het boek leest, mag je als profi 2 nemen ipv. 1, maar ik weet niet wanneer Werner nou iemand een profi vindt…
\
@Erwin: Hmmm, blijkbaar mocht ik geen html-achtige code in mijn post opnemen, stond dus [grapmodus] [/grapmodus] om mijn laatste alinea heen…
@erwin… gebruik bb-sheet codes, dan zou het wel moeten lukken…
Dat verhaal doet mij terugdenken aan een helitrip in Haines Alaska. Geen lawineberichten voorhanden, enkel de ervaring van de gidsen en lokals. We deden dagelijks hellingen van dat kaliber met vermoedelijk serieus lawinerisico en kregen het volgend advies:
Go one by one and don’t stop or fall untill the bottom of the slope and make your turns smooth.
@ karel: Rijp ontstaat inderdaad door opvriezend vocht uit de lucht waardoor die kristallen zo mooi kunnen groeien. Bij een goede nacht vorst en voldoende vocht voorhanden (naast een beek bijvoorbeeld) kun je in 1 nacht al indrukwekkend grote kristallen krijgen (lees 1 a 2 cm).
\
De bron van het vocht is mijns inziens tweeledig:
\
- de lucht die onder invloed van weersystemen een bepaalde hoeveelheid vocht (kan) bevatten. Hiertoe behoren ook locale herkomsten als een beek (zie je de mist er al boven hangen als je 's ochtends na een koude nacht richting de lift rijdt?).
\ - Door sublimatie (verdampen van vaste stof, sneeuw in dit geval) komt er ook vocht vrij direct vanaf en ook vanuit (!) het sneeuwdek dat rijpkristallen vormt aan het oppervlak.
Bedankt allemaal voor de toffe reacties
en ja de zwakke laag werd gevormd door oppervlakte rijp.
Dit hadden we zeker mee moeten nemen in onze beslissing en dat hadden we niet gedaan, dom dom dom.