Twee typische weersverschijnselen zorgen de laatste 72 uur voor veel lawineslachtoffers. Enerzijds is er de markante temperatuurstijging in de noord- en westalpen die de afgelopen 72 uur voor veel natte sneeuw lawines heeft gezorgd. Anderzijds is er de sinds dinsdagochtend opgestoken zuidföhn die in nog geen 36 uur maar liefst voor 10 dodelijke slachtoffers zorgde.
Natte sneeuwlawines
Menno Boermans schreef er al over, natte sneeuwlawines. En ik citeer, ‘En toen opeens was het warm. Sinds november zagen we in de Zwitserse Alpen een winter met haast onafgebroken cycli van sneeuw en koude, maar sinds deze week toont de thermometer opeens waarden van boven de 10 graden. Zoals Morris ook al in zijn bericht aangeeft moeten we het echt hogerop zoeken willen we nog lekkere sneeuw vinden. Een ander probleem dat deze plotselinge temperatuurstijging met zich meebrengt is dat van de nattesneeuw lawines.’ Afgelopen maandag werd een 54 jarige toueskiester in Zwitserland overvallen door een natte sneeuwlawine met de dood als gevolg.
Een typisch probleem van zuidhellingen
Natte sneeuwlawines zoals die zich nu voordoen zijn het gevolg van de instraling van de zon gedurende de dag en deze is het sterkst op zuidhellingen, maar ook steile oosthellingen (waar de zon 's ochtends in schijnt) en steile westhellingen (waar de zon 's middags in schijnt) zijn vatbaar voor natte sneeuwlawines op dit moment. Het is mooi weer, warm en de zon sterk. Dat betekent dat naarmate de dag vordert de kans dat het sneeuwdek te zwaar wordt gedurende de dag toeneemt. In de lawineberichten van Zwitserland, Oostenrijk en de Franse Noordalpen wordt daar op dit moment expliciet voor gewaarschuwd. Deze situatie blijft de komende 72 uur in ieder geval nog gehandhaafd. Check je lokale lawinebericht via lawinedienst.nl en pas er je plannen op aan.
Lawines als gevolg van verse triebschnee
Sinds dinsdagochtend worden de Franse noordalpen en de gebieden ten noorden van de alpenhoofdkam van Oostenrijk en Zwitserland geconfronteerd met een zeer krachtige zuidföhn. Een föhnwind die ik al aankondigde in mijn weerbericht van afgelopen zondag. Een stormachtige föhn als deze heeft altijd als gevolg dat (veel) sneeuw van de loefzijde naar de lijzijde wordt getransporteerd. Waarmee de lijzijde vol komt te liggen met zogenaamde triebschnee en een helling die een paar uur daarvoor nog veilig was in slechts enkele uren tijd kan transformeren tot een levensgevaarlijke helling vol lawinegevaarlijke triebschnee.
In de lawineberichten van vandaag dinsdag werd daarvoor al gewaarschuwd. Zowel de diensten in Zwitserland, Oostenrijk als Frankrijk waarschuwden hiervoor. Daarnaast gold er zelfs een weeralarm voor de gebieden in en ten noorden van alpenhoofdkam van Zwitserland en Oostenrijk. Toch ontnam deze triebschnee in Obertauern, Scheffau en Tux 3 tourskiërs het leven. Tussen het opsteken van de storm en de drie ongevallen zat slecht enkele uren tijd. Deze tijd bleek voldoende voor het vormen van deze dodelijke triebschnee.
Ook in Crevoux in Frankrijk deed zich een tragisch ongeval voor. Vier alpinisten werden overvallen door een lawine en kunnen het niet meer navertellen. Onduidelijk is nog of er verse sneeuw in het spel was. Duidelijk is wel dat ook hier dinsdagochtend een sterke oostelijke wind opstak als gevolg van de zuidföhn die voor ingeblazen sneeuw (triebschnee) zorgde.
Update 6 maart
Vandaag vielen er nog eens 3 doden als gevolg van lawines. In het Salzburgerland is een ijsklimmer door een lawine om het leven gekomen tijdens de klim op tourski’s naar de ijswand toe. Samen met zijn maat liepen zij naar boven toen zij een plaatlawine lostrapten. Gevolg was dat een van de ijsklimmer mee naar beneden werd gesluerd en pas in de Grunsee tot stilstand kwam. De man lag daar anderhalf meter diep in het water toen de reddingsdiensten ter plekke arriveerden.
Ook vielen er vandaag 2 slachtoffers in Tignes. Een gids en zijn klant werden meegesleurd door een lawine van 100 meter breed en 300 meter lang bij de het zogenaamde Bois de la Haye. Het bos dat eindigt bij het meer. Ook hier is de combinatie van binnenstromende warmte en een snoeiharde wind waarschijnlijk de veroorzaker geweest van de lawine. Onduidelijk is of het een skileraar/gids betrof, danwel een berggids.
Welke hellingen betreft het?
Het zijn de lijzijdes die op dit moment vol geblazen zijn. Voor Oostenrijk en Zwitserland zijn dat de hellingen boven de 2000 meter van west over noord naar oost en voor Frankrijk zijn dat de hellingen boven de 2000 meter van zuidwest over noord naar noordoost. Op deze helling geldt een aangescherpt risico. De föhnstorm houdt in ieder geval tot en met woensdagnacht aan. Ook hier geldt, check je lokale lawinebericht via lawinedienst.nl en pas er je plannen op aan.
Vragen?
Heb je vragen, (föhnstorm, lawines, natte sneeuw, triebschnee etc.) schroom niet om ze te stellen. Domme vragen bestaan niet en ik zal mijn best doen iedere vraag te beantwoorden. Daarnaast is het goed om het filmpje bij dit artikel te bekijken. Een aantal experts geven daar uitleg over de situatie. Ook hiervoor geldt… Vragen? Stel ze.
Reacties
Wat gebeurt er eigenlijk met het sneeuwdek als er na een föhn een verse nieuwe laag komt. Is dat goed of juist niet?
@@Miggel, dat is niet zomaar te zeggen.
Voorwaarden voor een lawine zijn\
- een gebonden laag\
- een zwakke laag (of glijlaag)\
- een helling steiler dan 30 graden
zie ook: http://wepowder.nl/info/drie-factoren-voor-ellende
Daarom in antwoord… is dat goed of niet.\
-
Dat hangt af van de nieuwe sneeuw die valt. Valt deze met veel wind en binden de nieuwe vlokken zich makkelijk onderling, dan zijn de voorwaarden voor een gebonden sneeuwlaag aanwezig.
-
Daarnaast is het belangrijk of er een zwakke laag aanwezig is. Indien de triebschnee redelijk vers is, zal deze ingesneeuwd worden en vormt een accuut gevaar. Vooral omdat deze niet met het blote oog is vast te stellen (want ingesneeuwd). Zit er langere tijd tussen de fohn en de nieuwe sneeuwval, dan zullen lawinediensten bekijken in hoeverre er zwakke lagen voorhanden zijn (nog niet gehechte triebschnee, opgevroren sneeuwlaag, rijp, hagel etc…) en aan de hand daarvan bepalen ze of er een gevaarlijke laag (die door 1 of meerdere wintersporters te activeren is) aanwezig is.
-
de hellingshoek. Deze staat los van het weer. Ligt er triebschnee, maar wordt het nooit steiler dan 30 graden (ook niet op de hellingen (ver) boven je) dan hoef je je geen zorgen te maken.
Bedankt voor de toelichting.
De drie factoren zijn mij bekend en blijkbaar blijven ze gewoon van toepassing. Ik dacht misschien dat een föhn voor speciale omstandigheden zorgde als er een nieuwe laag op komt.
Ik dacht ergens ooit een keer te hebben gelezen dat: hoe meer sneeuw op een helling, des te beter. Aan de hand daarvan zou je zeggen dat een lijzijde (op de lange termijn gezien) veiliger is dan de loefzijde. Klopt dat?
@@jaspervolmer, ja. Dikke dumps zijn in het algemeen beter dan kleine dumps.
En nee, want in dit geval gaat het niet om sneeuw die valt, maar (oude) sneeuw die door de sneeuw wordt getransporteerd. Deze sneeuw wordt onregelmatig over de helling verspreid (veel sneeuw in geulen en windbeschutte kommen, weinig sneeuw op graten)
Deze sneeuw is tijdens het verwaaien verminkt en verkleint. Eenmaal ingewaaid hecht ze slecht met de onderlaag. Het gewicht van een enkele skier kan dan voldoende zijn om de boel in beweging te krijgen. Vaak is het de overgang van dik naar dun (ofwel van geul naar graat) waar de skier er in slaagt om de oude laag te raken, waardoor een breuk ontstaat en zich kan verplaatsten naar het dikkere deel van het sneeuwdek. De cohesie in het sneeuwdek valt dan weg en de boel glijdt naar beneden.
Uitgangspunt is weer:\
- gebonden laag (check, verse triebschnee)\
- zwakke laag (check, want triebschee verbindt zich moeilijk)
is de helling steil genoeg, dan is er accuut lawinegevaar.
Een dikker triebschnee pakket is geen (als in NOOIT) een verzachtende omstandigheid.
Een dik sneeuwdek is voer voor de lawinediensten. Zij zullen nagaan:\
- of dit nieuwe sneeuwdek zich gaat binden (gebonden laag)\
- of dit sneeuwdek zich slecht bindt (de massa van het nieuwe sneeuwdek is positief op het verbinden, maar rijp, hagel, ingesneeuwde triebschnee, ijs etc… zijn juist negatief voor het binden). Ofwel… gaat men na… is er een zwakke laag
en komen op grond hiervan (+ nog wat andere zaken) tot een voorspelling van het lawinegevaar. Het is dus niet per definitie zo dat een dikkere laag verse sneeuw beter is dan een dunne laag. Dat zul je contextueel moeten vaststellen.
In zijn algemeenheid:
\
- Veel verse sneeuw leidt tot veel lawinegevaar (sowieso) en
\ - dikke pakketten triebschnee (MEER dan 1 meter dik) worden meestal snel heel stabiel (uiterlijk binnen 3 dagen)
\ - verse sneeuw op triebschnee leidt tot het belangrijke herkenningsprobleem waar Morris op wijst, maar is ook negatief omdat het extra gewicht van de nieuwe sneeuw tevens een belasting vormt voor de slecht hechtende triebschnee en dus een verhoging van het gevaar.