L’ancienne neige type sucre, störanfälligen Altschneedecke of schwache Altschnee. De lawineberichten staan weer vol met waarschuwingen. En niet voor niets, want deze oude sneeuwlaag in de vorm van diepterijp is niet alleen het grootste onzichtbare gevaar, maar misschien ook wel het meest onderschatte gevaar. Iedere winter weer vallen er slachtoffers terwijl het gevaar met het blote oog niet zichtbaar is. Juist daarom kan het geen kwaad nog eens stil te staan bij dit sluipende gevaar.
Wie de Safety Academy heeft gevolgd weet dat deze gevaarlijke laag het resultaat is van wat met zo mooi ‘Die aufbauende Umwandlung’ noemt. Een proces waarbij in de tijd gevormde ronde sneeuwkorrels zich verder vervormen tot hele mooie bekerkristallen. Een proces dat zich in het sneeuwdek voltrekt en van buiten niet waarneembaar is, maar vooral ook lastig(er) te voorspellen is. Onderstaand een lawine uit de database van data-avalanche.org.
Triebschnee en oppervlakterijp zijn voor iemand die zich verdiept heeft in de lawinekunde nog redelijke simpele processen die met het blote oog waarneembaar zijn. Veel wind leidt tot ingeblazen sneeuw en heldere nachten helpen bij de vorming van oppervlakterijp. Bij versuikerde oude sneeuwlagen ligt dat een stuk gecompliceerder. Vooral als er gedurende een winter maar weinig sneeuw valt.
Deze winter is zo’n winter. Er viel in november al sneeuw, maar daarna was het een maand lang droog en mild. De sneeuw die in januari viel, is gevallen op een oude totaal versuikerde sneeuwlaag die zich slecht hecht met de nieuw gevallen sneeuw. Hoewel er best veel sneeuw is gevallen de afgelopen periode, is het sneeuwdek vaak nog te dun (zeker op die plekken waar de wind heeft huisgehouden). Wanneer het gewicht van een enkele skier of snowboarder tot aan deze laag kan komen is dit voldoende om het precaire evenwicht in het sneeuwdek te verstoren.
Nog een paar voorbeelden
-
Vroege sneeuw in het hooggebergte
De winter van 2013-2014 zagen we uitzonderlijk vroeg al sneeuw in het hooggebergte. Sneeuw die al in oktober ertoe leidde dat bijvoorbeeld Verbier al zijn liften kon openen. Een vroege start die werd gevolgd door een droge november- en decembermaand met vele koude en heldere nachten. Een periode waarin het volledige sneeuwdek veranderde in suikersneeuw. Toen de sneeuw viel was de ondergrond namelijk nog warm, terwijl de nachten extreem koud waren. Toen het medio december dan eindelijk weer begon te sneeuwen viel de verse sneeuw op een laag van suiker met alle problemen van dien. In een maand tijd vielen er vele slachtoffers en in Zwitserland luidde men de noodklokken. Pas toen er midden januari echt grote dumps vielen was het probleem diep genoeg ingegraven om nog een rol van betekenis te spelen. -
Weinig sneeuw met dunne lagen daaropvolgend
De winter van 2014-2015 begon laat en grote delen van de Alpen kenden tot aan de kerstperiode nog geen sneeuw van betekenis. Daarna volgde er eindelijk sneeuw, maar veelal waren het kleine hoeveelheden die gepaard gingen met wisselende temperaturen. Gevolg was dat er op veel plekken in de Alpen een gevaarlijke laag diepterijp voorhanden was terwijl de grote significante dumps uitbleven. Na een laag verse sneeuw zagen de bergen er weliswaar aanlokkelijk uit, maar in veel gevallen was het niet moeilijk om de zwakke laag te raken. Door het uitblijven van verse sneeuw en het mooie weer gingen steeds mensen dieper de backcountry in zonder rekening te houden met deze op het oog niet te herkennen zwakke laag dieper in het sneeuwdek. Gevolg was dat er tussen midden januari en eind maart vele slachtoffers vielen en zowel in Oostenrijk als in de Franse Haute Alpes de noodklokken werden geluid. Op veel plekken bleef het sneeuwdek zorgwekkend van opbouw gedurende de gehele winter.
Conservatief rijden is de oplossing
Zelfs voor experts is dit gevaar niet te zien. De enige oplossing is conservatief rijden. Ofwel niet te steil gaan. Boven de 1800 meter is in het noordwesten en noorden van de Alpen overal deze zwakke basislaag present en het is niet te voorspellen of en waar jij deze gaat raken. Het gebruik van degelijke beslissingsmethodes is dan een must.
Test gratis je kennis over lawines en gevaren buiten de pistes
Steeds meer mensen gaan off-piste, maar lang niet iedereen gaat goed voorbereid. Vaak gaat dat goed, soms niet. Dit seizoen vielen er al 30 doden als gevolg van lawines. Heb jij genoeg kennis? Test het en start hier gratis het eerste hoofdstuk van de Safety Academy. Geen kennis? Blijf op de piste
Niet vergeten te lezen: de voorwaarden voor een plaatlawine.
Reacties
In de sneeuwprofielen op de site van het SLF is goed te zien hoe het temperatuurverloop binnen de sneeuw nu is. Zeker met de heersende kou van het moment gaat dit ongetwijfeld weer tot een versnelling in de aufbauende umwandling leiden.
@@Haas weet jij hoe snel die ombouw naar bekerkristallen gaat met de huidige kou en sneeuwhoeveelheden?
@@KRovers ik begrijp je vraag. Er is daar echter moeilijk een sluitend antwoord op te geven. Behalve de hoogte van de sneeuwdeken en de temperatuur gradient spelen er nog vele variabelen een rol. Zoals je weet valt sneeuw in lagen. De dichtheid van die lagen (hoeveel vocht zit er in een laag) de temperatuur en dikte van de afzonderlijke lagen en ook de periodes waartussen de verschillende lagen zijn gevallen. Zijn daar enkele van. Mede hierdoor is het helaas ook nog zo dat deze aufbauende metamorfose zoals het ontstaan van schwimmschnee, diepterijp of sugarsnow ook wordt genoemd op verschillende hoogten in de sneeuwdeken kan ontstaan. In de regel kun je stellen dat hoe lager de luchttemp. T.o.v de temp in de sneeuwdeken hoe sneller het proces van aufbauende umwandlung. Nog steeds wordt er naar de aufbauende umwandlung veel onderzoek gedaan. Jaren geleden ook al door mijn goede vriend @@Costijn die toen voor het SLF e.e.a mocht onderzoeken en daarnaast alle off piste van Davos en omgeving heeft kunnen rijden. In welke volgorde weet ik eigenlijk niet…
Om te beslissen waar ik wel en niet ga afdalen vertrouw ik doorgaans op de lawinewarndiensten en dus het lawinebericht. Natuurlijk is het interessant zelf te graven om e.e.a bloot te leggen maar het is uiterst moeilijk om op basis daarvan een goede beslissing te maken
Het graven van een profiel geeft je hoogstens een indicatie van de stabiliteit in de directe omgeving van je graafwerkzaamheden.
Nogmaals check het lawinebericht goed voor je gaat rijden en blijf on the safe side als er tot voorzichtigheid wordt gemaand i.v.m een altschnee probleem.
Goed stuk weer Haas!
In mijn ervaring zorgt altschnee ook voor de beste wumpf-geluiden. Van het type dat je in je maag voelt en waarbij je de vloer een paar cm onder je wegzakt. Maar: geen geluid is geen garantie…
Lekker slap terrein rijden dus, extra oppassen bij dunne plekjes (die je van bovenaf niet allemaal kan herkennen), en wachten tot volgend seizoen…
@@JaapvR Hold ur horses dude! Het seizoen is nog niet over. Er zal ongetwijfeld nog meer sneeuw gaan vallen. Waardoor de zwakke lagen dieper komen te liggen. Gewoon @@meteomorris z’n weerberichten blijven checken, de lawine berichten blijven checken en je moment pakken.
Te vroeg om het hele seizoen af te schrijven! Stay stoked!
@@Haas wees maar niet bang, hoop doet leven, en as we speak zitten we op 75cm in 2 dagen hier in N-NO. Elke ochtend scheppen :).
Denk dat ik ff een trauma van vorig jaar moest botvieren: dun en vroeg sneeuwdek, boel suiker (en erger) onderin, en de grote dumps die dat tijdelijk begroeven kwamen pas met pasen. Daarna begon 't eigenlijk vrij rap te smelten zodat de oude ellende weer tot leven kwam en de approaches eindeloos waren…
2017 begint daarentegen goed! Weinig last van ellende uit 't voorseizoen, omdat dat allemaal kapot geregend is in decemeber. Wellicht later problemen rond de ijslagen die in die regenbuien zijn ontstaan, maar vooralsnog vinden de observers nog geen (nouja, niet veel) grote opgebouwde kristallen. En had ik al gezegd dat de traditionele voorjaarsdumps nu al begonnen zijn? Heb al aangegeven dat ik morgen ‘thuis ga werken’…
Ik ben bezig met de academy en vraag me af waar het verschil zit tussen altschnee en schwinnschnee?
Schwimmschnee dus!
Schwimmschnee is een door aufbauende umwandlung gevormd type sneeuw wij noemen het ook wel suikersneeuw. Deze sneeuw kan een zwakke laag vormen die (voornamelijk) diep in het sneeuwdek kan ontstaan. ‘Altschnee Problem’ is een algemener begrip. In feite komt het er op neer dat bij Altschnee problemen de zwakke laag zich in de oude(re) sneeuw /niet aan de oppervlakte ligt. Vaak ontstaan zwakke lagen aan de oppervlakte van het sneeuwdek zodat je al redelijk kan voorspellen dat een pak sneeuw dat gaat vallen moeilijk kan gaan hechten aan de onderlaag.
Ik hoop je vraag hierme beantwoord te hebben…
Bedankt Haas en Wepowder voor de blijvende sensibilisering.
De steeds weerkerende en vaak ook vermijdbare lawine ongelukken tonen aan dat dit nodig is.
Zou goed zijn moest iedereen wat beter op de hoogte zou zijn van de mogelijk risico’s.
Ik ben de laatste jaren meer en meer afkeer beginnen te krijgen van de attitude van vele freeriders in de poederstress gebieden.
Een voorbeeld: ik had voor zo’n post stormdump dag bij het begin van het seizoen (en aanwezigheid van het Schwimmschnee probleem) mbv het lawine bericht uitgedokterd welke hellingen we die dag niet zou afdalen en we ons niet zouden laten verleiden. Na een halve dag konden we nog enkel nog in verspoord terrein afdalen. Frustrerend om te zien dat de risico hellingen uiteindelijk ook verspoord werden. Maar helaas werd mijn ongerustheid bevestigd toen er toch iemand in zo’n risico helling door een lawine werd gegrepen en met airbag en al onder 2 meter sneeuw dodelijk werd begraven. Hoog lawine risico maakte precies op dat moment niets meer uit, want in de loop van de die dag zag je de sporen alsmaar meer opschuiven naar risico hellingen. Vaak gaat dat goed en denken velen dat het allemaal wel OK is. Af en toe heeft er iemand pech, maar blijkbaar weinig impact als men de persoon niet kent.
Je moet al sterk in je schoenen staan om aan deze verleiding te weerstaan. Lijkt mij eveneens een moeilijke keuze voor een freeride gids als zijn klanten een ganse dag poeder geboekt hebben.
Chapeau voor de manier waarop Wepowder deze moeilijke topics aan bod brengt en blijft investeren in het sensibiliseren van alle leden. Ik hoop dat we op die manier allemaal oude freeriders kunnen worden.
Wat een gemene winter is dit… Na het moeilijke begin van het seizoen kwam de wekenlange extreme kou -25c° met de daarop volgende, hardnekkige, temperatuurinversie van Januari. De extreem koude sneeuw van 6 Jan. met een iets warmere sneeuw erop rond 13 jan. en vanaf de 17e werd het stabile -10c° en zonnig en droog… Deze foto is van 28 Januari http://cdn.wepowder.nl/forum/2/21339.jpg?width=800 Met de ‘beetjes’ warme sneeuw die erop viel in Feb. is deze laag toch gewoon niet verdwenen alleen maar ‘achterbakser’ gemaakt …?! de wind heeft de grote monsters gevormd/de rest gedaan. Ik ben mega ‘eingeschüchtert’ dit seizoen. De verlokkende sneeuw, het steilere terrein, de start van het toerenseizoen en uiteraard de vreselijke ongelukken… Het voelt gewoon allemaal super slecht en met de dag slechter. Niemand wil een winter ‘te niet’ verklaren, toch?! Heb ik in al die jaren ook nog nooit meegemaakt. Het is ook niet zo dat bij iedere ‘touch of snow’ een lawine afgaat… maar ik denk, dat ik persoonlijk, niet perse meer op avontuur uit ga/wil dit seizoen, stick to the known and trusted. Het liefste zou ik geruststellende woorden van de echte berggeiten horen, maar die blijven tot nu toe ook uit… Hier misschien iemand ?
Ik weet niet of je mij daar ook bij rekent @@Berber, maar… goede conclusie!
En ben zelfs een beetje achterdochtig bij de known and trusted, want zoiets als vielbefahren bestaat dit seizoen niet! Zelfs die komen naar beneden…
Vandaag nog uitgebreid met @@Opa over zitten brainstormen.
Uiteraard reken ik jou daar ook bij!! @@Kanski Fijn om jouw gevoel ook te horen! Inderdaad de known & trusted zijn ook met veel terughoudendheid te bekijken… actueel ook bewezen op de Kitzsteinhorn.