Hoeveel erger moet het nog worden? Winter '14-'15 verloopt dramatisch tot dusverre. Het is pas 10 februari en we tellen tenminste al 75 lawineslachtoffers in Europa, waarvan 68 alleen al in de Alpen. Duidelijk meer dan tot wat andere media momenteel berichten. Waar gaat dit eindigen? Wat er verder ook gebeurt, we roepen het altijd al, maar één ding moge duidelijk zijn; heb je geen kennis van de gevaren buiten de pistes, blijf dan op de piste!
Staar je niet blind op de mooie en positieve verhalen van halve experts, vermeende locals, vertrouwenswekkende lawine bulletins, al eerder gezette sporen of welke andere 'waarheden' dan ook. Geen kennis = op de piste! Wel de kennis? Wees dan heel voorzichtig. De lawine weet niet dat jij een expert bent.
Een exceptionele winter?
Ja, dit is een exceptionele winter. Al sinds 22 december waarschuwen wij al frequent voor het zeer gevaarlijke en instabiel sneeuwdek. Ik kan daar een heel uitgebreid verhaal over gaan schrijven, maar daar hebben de leken onder ons niets aan. In wezen is het heel simpel: geloof ons, het is heel gevaarlijk en als leek ga jij dat niet herkennen. De belangrijkste problemen zitten diep in het sneeuwdek en zelfs een expert kan de problemen niet zonder hulpmiddelen herkennen.
De laatste tijd verschijnt er ook veel kolder hierover in de media. Iets met de klop en de klepel. Zelfs zogenaamde experts roepen op dit moment van alles over het sneeuwdek. Allemaal leuk en aardig, maar de leek help je er niet mee. De boodschap moet een heldere zijn. Niet alleen nu, maar ook tijdens andere winters: zonder kennis = op de piste blijven. Je stuurt je kinderen ook niet zonder diploma de zee in, dat doe je dus ook niet met je vrienden die de backcountry in willen. Het gaat vaak goed, maar ohwee als het misgaat. Een kind is in enkele seconden verdronken, een lawineslachtoffer binnen enkele minuten gestikt.
Dus maar verbieden?
Nee, natuurlijk niet. Jouw kinderen gaan toch ook de zee in? En als ouders zien we er toe dat ze dat pas doen als ze kunnen zwemmen? Zo is het ook met de backcountry. Ga pas buiten de piste als je de juiste kennis hebt. Volg een of meerdere opleidingen en zorg ervoor dat je vrienden ook over de juiste kennis en materialen beschikken. Verantwoordelijk maken is beter dan verbieden.
En als je dan wordt uitgelachen door je vrienden?
Dan zoek je andere vrienden. Geen kennis = op de piste blijven.Natuurlijk mag je van ons best zonder kennis en materialen off-piste, maar als er iets gebeurt is het je eigen schuld. Zeg niet dat het aan de lawine ligt, want in 95% van de gevallen veroorzaak je hem zelf. Het is jouw keuze of je je kinderen zomaar de zee instuurt.
Maar is 75 slachtoffers veel?
Jazeker. Om je een idee te geven wat getallen. Winter '13-'14 telden we de hele winter 80 slachtoffers, winter '12-'13 waren dat er 107, in winter '11-'12 'slechts' 68 en in winter '10-'11 uiteindelijk 83. Nu dus al 75. Onderstaand een overzicht van alle slachtoffers tot dusverre.
Maar de winter is toch al bijna afgelopen?
Nee, de statistieken gaan in de regel van 1 september tot 1 september en ook in de zomermaanden kunnen er nog lawineslachtoffers vallen (denk bijvoorbeeld aan de lawine in Chamonix van afgelopen zomer). Bedenk dat we net aan de start van het hoogseizoen staan en dat er nog heel veel mensen gaan tourskiën de komende maanden. Vaak tot aan begin juni. Maar om je een idee te geven, normaal gesproken staat de teller in deze periode van de winter ergens tussen de 30 en 40 slachtoffers. Ofwel dit jaar zijn er al 2 keer zoveel slachtoffers gevallen als gebruikelijk is voor de tijd van het jaar.
Waar vielen de slachtoffers tot nu?
Met maar liefst 24 slachtoffers heeft Frankrijk de twijfelachtige eer om nummer 1 te staan. Vooral het departement de Hautes Alpes (waar skigebieden als Serre Chevalier, Risoul en de befaamde tourski regio de Queyras) heeft het zwaar te verduren met maar liefst al 11 dodelijke slachtoffers tot nu toe. Nummer 2 is Zwitserland met al 20 slachtoffers, gevolgd door Italie (15) en Oostenrijk (14). Opvallend deze winter zijn ook de 2 slachtoffers in het Duitse Schwarzwald. Iets wat je normaal daar nooit ziet.
Wie werden er slachtoffer?
Bijna 60% van de slachtoffers zijn tourskiërs. Wintersporters die met vellen onder hun ski's de ongerepte natuur intrekken om daar eerst een berg op te lopen en deze daarna weer af te dalen op hun ski's. Maar liefst 42 tourskiërs noteerden we al deze winter. Nummer twee zijn de zogenaamde freeriders. Freeriders zijn die wintersporters die in de regel met de lift omhoog gaan in een skigebied en daar naast de pistes de onverspoorde sneeuw in duiken. Is de sneeuw net naast de piste op, dan lopen ze wat verder om nog meer onverspoorde sneeuw te vinden. Is deze op, dan gaan ze nog verder, totdat ze vellen onder doen en als tourskiër worden bestempeld in de statistieken. Tot nu toe vielen er 26 slachtoffers onder de freeriders. Dan resteren er vijf wandelaars (ja, ook de winterwandeling is niet altijd zonder risico) en twee professionals.
Zitten er ook Nederlanders onder de slachtoffers?
Ja, in Nauders overleed een Nederlander. Hij was daar in een groep onder begeleiding van een gids aan het tourskien. In Cortina werd onlangs een jongen van 24 gepakt door een lawine. Volgens berichtgeving van lokale autoriteiten droeg de jongen geen lawinepieper.
Is off-piste gevaarlijk?
Ja, het is een risicosport en jij zelf bepaalt hoe ver je gaat. Gelukkig kun je met de juiste kennis de kans dat je in een lawine komt terugbrengen tot 1%. De keuze is aan jou.
Is er altijd lawine gevaar?
Ja, als er sneeuw ligt is er in de bergen altijd een kans op lawines. Ik hoor steeds vaker mensen om me heen roepen dat lawinegevaar 3 heel gevaarlijk is. Wel, ik zal je uit je dromen helpen.... zonder kennis is lawinegevaar 1 en 2 ook al heel gevaarlijk. En ook dan vallen er dodelijke slachtoffers. En het slechte nieuws is dat lawinegevaar 0 niet bestaat.
Situatie nog steeds instabiel
Ga je de komende dagen richting de Alpen, wees dan alert. Check dagelijks je lokale lawinebericht, zorg dat je de juiste spullen bij je hebt en dat je over de juiste kennis beschikt. Geen kennis? Weet je het niet zeker? Zeg dan nee tegen off-piste en wacht tot de condities verbeteren. Het seizoen is nog lang.
Maar ik blijf in het zicht van de liften en de pistes
Droom zacht, droom zacht.