Svalbard: een poeder expeditie Far North

Januari 2019 lanceert The North Face FUTURELIGHT. Tijdens de ISPO heb ik voor het eerst het revolutionaire stukje textiel in handen. Voorjaar van 2019 krijg ik een uitnodiging van The North Face om in een extreme omgeving FUTURELIGHT te testen. Bestemming: Spitsbergen. Het plan is simpel: in mei, als het 24 uur licht is, met een boot rondom het eiland, aanleggen voor de kust, met een klein rubberbootje aan wal gaan en op eigen kracht op mijn splitboard naar boven lopen om daarna af te dalen.

Laat ik er niet omheen draaien: dit heerlijke verhaal is mogelijk gemaakt met de steun van The North Face. Zou ik anders niet gegaan zijn? Een goede vraag. Van heel wat vrienden en bekenden heb ik mooie verhalen gehoord: Svalbard, sneeuw, ijsberen en geweren. een bootje en touren, beste periode midden april en mei. Ofwel earn your turns op een moment dat de winter in de Alpen echt wel op zijn einde loopt en ik meestal met mijn surfboard op stap ga. Deze keer geen surf in mei en laat ik alvast verklappen dat ik blij ben dat ik gegaan ben.

Svalbard

Svalbard, of Spitsbergen zoals de Nederlander Willem Barentsz in 1596 de eilandengroep doopt, maakt onderdeel uit van Noorwegen. Noorwegen ligt al heel noordelijk voor veel Europeanen, maar om alles even in perspectief te zetten: de afstand van Oslo tot aan Spitsbergen is zo’n beetje gelijk aan de afstand van Oslo tot aan de Sahara. Spitsbergen ligt tussen de 74°-81° Noorderbreedte, ofwel zo’n beetje op de Noordpool. Vanwege de noordelijke ligging zijn de winterdagen er volkomen donker terwijl in de zon in de zomer niet onder gaat. Op het meest zuidelijke puntje van Spitsbergen duurt de midzomernacht 99 dagen, terwijl de poolnacht 84 dagen aanhoudt. Ofwel 84 dagen zonder zon. Op het meest noordelijke puntje is dat respectievelijk 141 en 128 dagen.

Klimaat

Zo dicht bij de noordpool verwacht je een koud en sneeuwrijk klimaat. Toch is het er met name in de winter warmer dan in vergelijkbaar noordelijk gelegen gebieden. De West Spitsbergen Current is onderdeel van de warme golfstroom die via Ierland en Noorwegen naar het noorden loopt en de vrieskou tempert. Het zeewater ten westen van Spitsbergen is altijd zo’n 5-7 graden celcius wat er voor zorgt dat dit deel het hele jaar open en bevaarbaar blijft. Ook valt het met de sneeuwval wel mee. Koude polaire lucht uit het noorden en milde vochtige lucht mengen zich hier met elkaar met lage druk en veel wind tot gevolg. Toch valt er slechts 400 mm neerslag in het westen van Svalbard, waarvan 100 mm in de winter. Ter vergelijking: bij de Gotthardpas in Zwitserland valt jaarlijks 1200 tot 1800 mm neerslag. Relatief mild en droog. Door sommigen ook wel de Arctic dessert genoemd.

Tijd om te gaan

Halverwege mei pak ik voor de laatste keer mijn winterspullen en check een laatste keer mijn gear.

Voor vertrek compenseer ik de CO2 uitstoot van mijn vlucht van Amsterdam via Oslo naar Longyearbyen en de diesel uitstoot van de boot door een bedrag over te maken naar trees for all. Tegelijkertijd bestudeer ik de weerkaarten. Een nasty storm ligt ten zuidoosten van Svalbard en die gaat tijdens de trip het weer domineren. Allereerst is de stroming zuidoost wat voor de aanvoer van milde en vochtige lucht zorgt, maar later zou de wind naar noord moeten draaien met een significante afkoeling tot gevolg. 4 seizoenen in een trip lijkt het te gaan worden, maar eerlijk gezegd heb ik geen idee. Ik mag inmiddels me dan goed hebheb ingelezen heb, maar ik geen idee wat te verwachten.

Volle bak storm

Bij aankomst op de airport van Longyearbyen stormt het als een malle. Een stormachtige wind uit het zuidoosten brengt ragfijne totaal verwaaide sneeuw. Mijn lichaam mag dan al in de lentemodus zijn aanbeland, de arctic laat zich direct gelden. Ik ben blij dat ik mijn winterpattas in plaats van mijn zomersneakers heb meegenomen. Bij aankomst word ik ontvangen door de crew van The North Face. Omdat de boot nog niet gereed is voor vertrek hebben we wat tijd om Longyearbyen te verkennen.

Bij mooi weer zal dat best een belevenis zijn, maar de aantrekkende storm maakt het guur en onaangenaam. Ik duik de Kroa in voor een gloeiend hete koffie en een vegetarische burger. Al snel raak ik in gesprek met de man en vrouw die die middag de Kroa runnen en ons gesprek gaat van de hak naar de tak. Beide zijn ze afkomstig van het vasteland, Noorwegen dus. De man werkt hier nu drie jaar, de vrouw net een jaar. ‘De zomers zijn het ergste. Het wordt gewoon niet donker en je hele ritme raakt verstoord.’, zegt de man. ‘In de winter kom je in de avond na je werk buiten en is het donker. Dat voelt natuurlijk en dan wil je als vanzelf naar bed’, zegt de vrouw.

‘Wat ik het meeste mis? De geuren. Als ik weer op het vasteland arriveer ruik ik de bloemen en de bomen. Hier zijn die geuren er niet. Bij terugkomst in Noorwegen merk ik iedere keer weer hoezeer ik die mis.’ Als vanzelf komen we te spreken over heimwee. ‘Een authentieke bevolking is er niet. Mensen komen hier een paar jaar maar worden hier niet oud’. Als ik doorvraag begrijp ik wat hij bedoelt. ‘Er is hier geen begraafplaats. Mensen wonen hier een paar jaar, soms 10 jaar of langer maar trekken uiteindelijk toch weer terug naar het vasteland’. Of beter gezegd, zo blijkt later, moeten naar het vasteland. Op Spitsbergen worden geen mensen begraven omdat de vrieskou ziektes en virussen zou conserveren. Wil je sterven dan moet je naar het vasteland. ‘Hoewel climate change daar mogelijk veranding in gaat brengen’, aldus de man en daarna naadloos overgaat naar de wereldzadenbank die op Svalbard staat. Een plek 120 meter diep in een berg nabij de airport van Longyearbyen. Vanwege de vrieskou kunnen daar perfect plantzaden van zo veel mogelijk plantenrassen worden opgeslagen. Een plek die ook wel schertsend de ‘ark van Noach’ genoemd. Maar climate change zorgt ervoor dat de permafrost ontdooit en de zaden niet meer continue in de vrieskou liggen.

Het duizelt me. Zomernacht, de donkere poolnacht, het gebrek aan geuren, niet kunnen sterven, permafrost, climate change en de wereldzadenbank. Wat je in een uurtje al niet kunt leren. Eén vraag brandt nog op mijn lippen: ‘hoe is de sneeuw hier?’. ‘Ha je komt hier om te touren?’, vraagt de man retorisch. Ooit was mijnbouw de belangrijkste werkgever maar inmiddels is het toerisme explosief gegroeid: jaarlijks bezoeken meer dan 50.000 toeristen Spitsbergen. De meeste met een cruise boot, de anderen om in het voorjaar te touren. Het verschaft mensen zoals Anders werk. ‘Ik ben hier niet om te touren, teveel ijsberen, teveel gedoe. Ik werk hier, that’s it.’

Meer ijsberen dan inwoners

‘Teveel gedoe?’, vraag ik. Bijna 3000 ijsberen zwerven er op en rond de ijsmassa’s van Spitsbergen. Dat zijn er meer dan het totaal aantal mensen dat er semi permanent woont. Sinds 1973 is de ijsbeer een beschermde diersoort op Svalbard. Wie Longyearbyen verlaat om de wildernis in te trekken wordt geacht een geweer bij zich te dragen, maar dat wil niet zeggen dat je die straffeloos kunt gebruiken. Wie een ijsbeer neerschiet zal heel wat uit te leggen hebben.

De boot vertrekt

Terwijl de wind nog wat aantrekt maken we ons klaar voor vertrek. Gidsen en kapitein hebben op basis van het weer een eerste bestemming geprikt. Doel is om die nacht richting het noorden te varen en daar de Krossfjorden in te sturen. Hopenlijk lukt het dan om in wat windstilte te genieten van een eerste tourtje. Als we Longyearbyen uitvaren komt een Greenpeace boot ons tegemoet om te schuilen tegen de alsmaar sterker wordende storm. Gelukkig zitten we op een dijk van een boot die niet snel van slag raakt van wat deining. Niet veel later valt de verbinding van mijn mobiele telefoon weg om de drie volle dagen erna geen bereik te hebben. Ik loop nog even over het dek voordat we de volle zee op gaan. Het zeewater heeft een ijzige grijsblauwe kleur zoals die ook op ijskoude winterse dagen kan zijn op de Noordzee. Zou hier ergens goede surf te vinden zijn? Het is tenslotte al mei. Tijd voor mijn jaarlijkse surftrip… Met die gedachte val ik in slaap.

Dag 1: lente

Als ik de volgende dag wakker word en over de boot loop valt één ding direct op: het is windstil en er hangt wat lage bewolking in het fjord. Maar er is nog iets anders. Iets waar ik niet direct de vinger op kan leggen. Pas later valt het kwartje: omdat er geen celphone bereik is wordt er tijdens het ontbijt met elkaar gesproken zonder onderbrekingen. Een bijzonder moment.

Na het ontbijt hijs ik me in het FUTURELIGHT test setje dat ik voor deze reis krijg uitgerijkt. Direct daarna loop ik naar het dek om mijn schoenen te halen. Diep in gedachten loop ik de ruimte in waar mijn schoenen staan. Er ontstaat paniek en wel vanwege mij. De gidsen zijn hun geweren aan het laden en dan ben ik overduidelijk niet welkom. Niet veel later zijn we ready voor een dagje touren. Eerst gaan de gidsen aan land om de omgeving te checken op ijsberen. De eerste 300 hoogtemeters vanaf zeeniveau is hun habitat. Hoger komen ze nooit want wie vist er nu boven op een berg. Als alles veilig is mogen wij. Met een Zodiac worden naar wal gebracht. We maken onze ski’s en splitboards gereed en hop onderweg zijn we.

Het is een milde dag. De aangevoerde lucht vanuit het zuidoosten heeft de temperatuur omhoog gestuwd. Dat daarbij de luchtvochtigheid hoog is helpt ook al niet. Het sneeuwdek wordt nat, net als wij. Een prima dag om in te komen, een prima groep om mee te rijden. Drie boarders en een paar skiers waaronder Evalina Nilsson. Na een tijdje klimmen staan we op het punt waar we onze eerste lijnen gaan trekken. Tijd voor een sneeuwcheck.

Snel en vakkundig graaft onze gids een snowpit waarbij een aantal zaken opvallen. Allereerst is het sneeuwdek hier een metertje dik en die had ik toch echt wel dikker verwacht. De Arctic dessert waar ik het eerder over had toont zich hier. Ten tweede is er de raincrust die we dieper in het sneeuwdek vinden. Die ik dan weer bijzonder interessant vind. Herinner je je nog de bizar warme februari week van winter '18-'19? Wel toen regende het dus op Spitsbergen. Het was toen hartje winter en continue nacht. De Climate Change waar Anders het eerder in zijn restaurant over had komt zo wel erg dichtbij.

We dalen af in boterzachte voorjaarssneeuw. Echt steil wordt het zelden maar het is een mooie opwarmer. Zeker vanwege de omgeving. De afdaling tot aan zeeniveau is bijzonder, de gletsjer achter ons imponerend en het gevoel dat een ijsbeer ons aan het begluren is bijzonder.

De Lilliehöökbreen gletsjer

Die avond komt de kapitein naar ons toe. We krijgen de mogelijkheid om met een klein groepje in een Zodiac richting de Lilliehöökbreen gletjser te varen, mits we maar niet dichterbij komen dan 300 meter. Als we al ronddobberend een luik gekraak en gerommel horen wordt ons duidelijk waarom. Een deel van de gletsjer stort in en zorgt voor zoveel deining dat een ritje op een longboard niet had misstaan.

De Lilliehöökbreen gletsjer is geen kleintje. Met maar liefst 8 kilometer breedte en 22 kilometer lengte raak je snel je gevoel voor dimensies kwijt. De ijsmuur voor ons is al snel 100 meter hoog en na een uurtje ronddobberen tussen de ijsschotsen blijken we al snel enkele kilometers verwijderd van onze boot. Maar door het gebrek aan wind, de flarden bewolking en het gebrek aan geluid (op het kraken en schuren van het ijs na), heb je geen idee dat je al zo lang onderweg bent.

Dag 2 : verse sneeuw

Die nacht, hoewel dat een vreemd woord blijft als het licht niet dooft, blijven we in de buurt en varen we slechts enkele kilometers naar het zuiden. We overnachten in de Kongsfjorden niet ver van het eiland Blomstrandhalvøya ten zuiden van de Blomstrandbreen gletsjer. Blomstrandhalvøya betekent grof vertaald bloemenstrandschiereiland en refereert nog aan de tijd dat de de Blomstrandbreen gletsjer nog verbonden was met het eiland en men dacht dat het een schiereiland was. Inmiddels weten we beter en is al het ijs tussen het eiland en de kust waar we aan land worden gezet gesmolten.

Als ik wakker wordt staat er een gure wind en met de Zodiac tetteren we over de korte windgolven richting onze bestemming die dag. Het doel is te gaan touren rond de Skreifjellbreen gletsjer. Allereerst wordt er op ijsberen gecheckt en als de kust veilig is kunnen we onze vellen onderplakken. De wind is guur en de windchill fel. Even iets proberen te doen zonder handschoenen resulteert in een rappe onderkoeling. Snel in beweging komen dus. De noordwesten wind wordt vanwege het venturi effect nog wat versterkt en de sneeuw komt horizontaal voorbij gevlogen. Het is vele malen kouder dan de dag ervoor. Van de lente stappen we binnen 12 uur terug de winter in. Gedurende de dag doen we twee afdalingen waarbij het sneeuwdek groeit en groeit. Verse koude sneeuw, dat had ik vooraf wel gehoopt maar niet echt verwacht. Sneeuwwolken en tijdelijke opklaringen wisselen elkaar die dag af. Het zicht is daardoor regelmatig diffuus maar de aanblik van de boot in de verte magisch, de faceshots tijdens de afdalingen onbetaalbaar.

Heel bijzonder is ook het feit dat iedereen in het moment leeft. Geen sociale media die om de paar minuten voor afleiding zorgen, geen jengelende phones. Vandaag is dit onze speelweide en nergens op de werekd is die dag het gras groener. In ieder geval niet dat wij weten of waarvoor we gestoord moeten worden volgens Mark Zuckerberg en zijn vrienden. Als de dag ten einde loopt zijn we de laatste groep die bij de kust arriveert. Vanwege het pakkijs dat door de wind naar de kust wordt geblazen en het feit dat het langzaam eb begint te worden wordt het steeds lastiger om met de Zodiac mensen van wal naar het schip te varen. Tijd om de ankers te lichten voor een nieuwe dag.

Ny-Ålesund

Maar wederom is er een verrassing. We mogen aanmeren in Ny-Ålesund, het meest noordelijke dorp ter wereld. Ooit was dit een mijnstadje, maar tegenwoordig wordt het dorpje bevolkt door wetenschappers. In de winter maximaal 35 man, in de zomer al snel 120 hoofden of meer met vertegenwoordigers vanuit de gehele wereld. Midden mei als wij er zijn komt het dorpje weer tot leven nu de lange poolnacht voorbij is. De wind is guur, ik heb even de tijd om met de mensen van het Norsk Polarinstitutt te spreken. Spitsbergen is de hotspot van de klimaatopwarming. Zij bevestigenden aan mij wat het KNMI al eerder schreef: ‘Sinds 1961 steeg de temperatuur er met maar liefst 5,6 °C, ongeveer 1 °C per tien jaar. De opwarming is het sterkst in de afgelopen 20 jaar. Afgelopen maart was het daardoor voor de honderdste achtereenvolgende maand warmer dan normaal (1961-1990 gemiddelde) voor die maand, tot wel 12-14 graden boven normaal in extreem warme maanden. Een gevolg hiervan is dat de winters op Spitsbergen inmiddels twee maanden korter duren dan normaal.’ (bron)

Mayhem op zee

Als we het anker lichten en het Kongsfjorden uitvaren is in de verte op open zee de deining goed te zien. Het doet me denken aan de dikke dagen op Hossegor als je in de verte ook de deining ziet. Een heftig vooruitzicht omdat we de komende nacht over volle zee naar een nieuw fjord varen. Na de verse sneeuw hangt er iets van euforie in de lucht en hier en daar wordt iets te enthousiast een biertje gedronken. Een tochtgenoot roept vol van bravoure dat hij nog nooit zeeziek is geweest. Als we de volle zee naderen neem ik een anti zeeziek tabletje en duik mijn kajuit in. Het wordt een heftige nacht en zelfs met het tablet sta ik een paar keer op het punt om alles uit mijn maag te spuwen.

Als ik de volgende dag mijn patrijspoortje open is de zee kalm en schijnt de zon. We liggen midden in het nieuwe fjord. Op de gang hoor ik de verhalen van die nacht. Hoe een aantal tochtgenoten uren over de reling hebben gehangen. Het was een grote chaos geweest.

Dag 3: zonnig en koud

Die ochtend is de wind wat gaan liggen en het is volop zonnig. We liggen in een zijfjord van de Isfjorden met de naam Trygghamna. Het weer is werkelijk picture perfect maar de wind van de afgelopen 36 uur baart de gidsen zorgen. Met de vellen onder klimmen we over de lome gletsjer richting een piek.

Het is een lange hike met op de col een gure wind, maar het uitzicht is waanzinnig met aan drie zijdes water. Maar we zijn er nog niet we gaan nog hoger. Het is heerlijk touren op zeeniveau. Als er iets is wat lekker is, dan is het dat je in hoogalpine terrein onderweg bent terwijl het zuurstofniveau gewoon een stuk hoger ligt dan wanneer je pak 'm beet op 3000 meter hoogte rond de Mt. Blanc onderweg bent. Dat merk je direct, maar ondertussen loop je wel gewoon over een gletsjer naar boven.

Eenmaal boven volgt de beloning. Een mooie afdaling met een waanzinnig uitzicht. We nemen even de tijd om bij te komen en op te warmen in de zon. Wat een uitzicht. Stiekem speur ik richting de zee. Ligt daar niet een mooie pointbreak? Ik vraag aan de gids of hij weet of hier wel eens gesurfd wordt. Hij heeft geen idee waarop we besluiten de ietwat ingewaaide sneeuw met onze ski’s en snowboards af te surfen.

Eenmaal beneden klimmen we snel weer naar boven. Nog een afdaling. Boven genieten we nog eens van het uitzicht. Terwijl ik mijn splitboard ombouw naar de afdalingsmodus heb ik de tijd om om me heen te kijken. Ik zie een mooie wand en vraag me hardop af of dat geen optie is. Maar de gids is conservatief die dag. De wind was sterk en dus besluiten we nogmaal een afdaling te maken. Nu op een bijna noordhelling, bijna vol in de zon. Want ook dat is Spitsbergen. Als de zon nooit onder gaat dan krijgen noordhellingen ook gewoon zon.

Niet veel later klinkt er ‘avalanche’. Een plaat is gaan schuiven op een westhelling. Gelukkig geen slachtoffers maar het doet je weer beseffen op wat voor een wankel evenwicht je soms loopt. Een goede gids betaalt zich zeker uit.

Tijdens deze trip was ik continue onderweg met [Tristan Kennedy](

Spitsbergen was een waanzinnige belevenis. Tijdens de trip had ik de mogelijkheid om het nieuwe FUTURELIGHT textiel van The North Face te testen waarvan je hier mijn test kunt lezen. Tevens was het een uniek moment om de laatste fine tuning tests te doen voor de Powfinder Split 157.

Mijn dank gaat uit naar The North Face voor de uitnodging. Last but not least wil ik het gidsenteam van Svalbard Ski and Sail bedanken voor het heerlijke avontuur.

Mocht je vragen hebben, schroom niet ze hieronder te stellen. Waarmee we het verhaaltje uit kunnen blazen…