Op het gebied van lawines is het niet heel boeiend in de Alpen. Wat niet wil zeggen dat er niks kan gebeuren natuurlijk! De overgrote meerderheid van de regio’s heeft te maken met natte sneeuw- en bodemlawines. Op sommige plekken komen daar nog wat windplakken bij. Pas op, want sommigen van die plakken zijn weliswaar klein, maar makkelijk te triggeren! In de Zuidalpen in Frankrijk, in de grensgebieden met Italië vinden we een oudsneeuwprobleem naast de nattesneeuwproblemen. Tot slot bekijken we twee profielen uit Italië en Zwitserland.
Reacties
Interessant artikel met achtergrond over de natte sneeuw problematiek dit seizoen:
https://www.slf.ch/de/lawinenbulletin-und-schneesituation/avablog/202324/avablog-14-19-maerz-2024/
Wat ik vooral opvallend vind in de tekst is de Stufe waar je rekening mee zou moeten houden.
Met name dat er door de grote hoeveelheid sneeuw en de gevaarzetting door die natte sneeuw dan eigenlijk sprake zou moeten zijn van een Stufe 3 of 4, terwijl de “gewone” Stufe dan 1 of 2 kan zijn. En dat dit geen werkbare situatie oplevert omdat je dan pistes en wegen langdurig af moet sluiten. De lawines laten springen gaat ook niet, hooguit een beetje stabiliseren met zware middelen en informatie verzamelen over het vocht onder de lawines om kennis voor de toekomst te verzamelen.
Bij routekeuze adviseren ze daarom niet onder Fischmäuler te komen.
En hier wordt het volgens mij listig.
Triebschnee is direct gevaarlijk, maar stabiliseert zich in een aantal dagen, het is aan de skiër om ze te herkennen en het weer en de situatie ter plaatse mee te nemen in zijn analyse.
Fischmäuler kunnen al weken of maanden aanwezig zijn voor de helling vanzelf naar beneden komt. Dat is een geschiedenis die vrijwel niet mee te nemen is in je eigen risicoafweging als de Fischmaul of het breukvlak niet goed zichtbaar is. Je kunt op iedere helling je kijker pakken. Dat is van boven alleen misschien slecht zichtbaar. Maar ga ervan uit dat er in die weken en maanden weer wat sneeuw valt en je kunt makkelijk iets missen.
@Opa, er staat nu op de SLF site een overzicht van de laatste lawines, hun grootte en hun vochtigheid. Ik zou me kunnen voorstellen dat ze ook bezig zijn met een meldingssysteem voor Fischmäuler, zodat die op de site van het SLF of de WhiteRisk App zichtbaar zijn. Dan kun je dat in je routekeuze op dezelfde App meenemen. Weet je of daar met de steeds warmer wordende winters over wordt nagedacht?
Tegenwoordig zijn er voor de kleinste dieren trackers voor onderzoek. Ik zou me ook kunnen voorstellen dat de lawinediensten (binnenkort) trackers in de sneeuw onder een potentieel grote Fischmaul (gaan) schieten om direct te zien wanneer de helling gaat glijden. Wat zijn de laatste ontwikkelingen hierin?
Met andere woorden, kunnen wij hier als bergsporters de informatie waarop wij onze beslissingen baseren nog ergens aanvullen?
En is er in het cursusmateriaal iets veranderd over natte lawines?
Ik kan mij vooral de Tagesgang herinneren, waar je in de loop van een snel warmer wordende dag rekening mee moest houden. Dan merkte je aan het bovendek van de sneeuw heel snel uit welke hellingen je weg moest blijven, of dat je dag over was en je snel naar het dal moest.
Maar nu (vroeger natuurlijk ook, maar met opwarming van nu is dat misschien vaker aan de hand?) kun je een geweldige koude poederdag beleven terwijl je op een potentiële glijbaan van jewelste aan het skiën bent.
En die glijlawines zijn beneden aan de berg massief beton geworden. Dan kun je wel inpakken met je kameradenredding, je schepje, je sonde of je luchtballon.
Daarnaast kunnen glijlawines ook onder de 30 graden een probleem zijn. En dat is nu net een grens die je in je risicoanalyse als “relatief veilig” gebruikt. Dat is dan niet eens jezelf rijk rekenen, dat klinkt meer als een dode hoek en een plotseling afslaande onzichtbare vrachtwagen.
Omdat de gevaarzetting van glijlawines vaak bij de grond onder het hele pak sneeuw plaatsvindt lijkt een sneeuwprofiel daarvoor misschien minder werkbaar. Zou een sonde met temperatuur- en vochtigheidsmeter daarvoor op termijn een uitkomst kunnen bieden als ze weten bij welke omstandigheden het gevaarlijk wordt?
Het positieve nieuws zou kunnen zijn dat glijlawines vrijwel niet te triggeren zijn en lang blijven liggen voor ze los gaan. Daarmee zou je een potentieel gevaarlijke helling nog kunnen gebruiken als je echt niet anders meer kunt. Is hier een strategie voor in het lesmateriaal?
Een andere kant van het gevaar is de bergsporter die denkt relatief veilig onderweg te zijn in het dal en daarom geen veiligheidsmateriaal bij zich heeft. Terwijl daar serieuze hoeveelheden sneeuw naartoe kunnen glijden.
Als pistes niet gesloten worden voor potentiële glijlawines loop je als langlaufer misschien gevaar zonder dat je het weet.
Moet je voor de dalsporters dan ook een lawinecursus of strategie ontwikkelen om hiermee om te gaan?
Ik vind het lastig om de natte lawines nu mee te nemen in mijn risicoanalyse.
> @Opa, er staat nu op de SLF site een overzicht van de laatste lawines, hun grootte en hun vochtigheid. Ik zou me kunnen voorstellen dat ze ook bezig zijn met een meldingssysteem voor Fischmäuler, zodat die op de site van het SLF of de WhiteRisk App zichtbaar zijn. Dan kun je dat in je routekeuze op dezelfde App meenemen. Weet je of daar met de steeds warmer wordende winters over wordt nagedacht?<
Ik zou me goed kunnen voorstellen dat hier in de toekomst een mogelijkheid voor komt. In zekere zin is die er ook omdat je meldingen kunt doen, maar die kun je nog niet terugvinden in de app. Echter geen idee of daar actief aan gewerkt wordt. Er zijn wel onderzoeken gedaan met trackers en Bodemlawines. Kort voor dat ze afglijden, is een versnelling van het kruipen waar te nemen. Het kan ook LowTech: een aantal stokken verticaal in de sneeuw onder de Fischmaul geven ook een niet-wetenschappelijk, maar wellicht praktische indicatie. De bovenkant van die stokken wijzen steeds verder naar het dal en als dat opeens snel gaat (de stokken liggen bijvoorbeeld inees plat), is het oppassen. Je moet deze stokken wel regelmatig opnieuw steken om een goed overzicht te houden. Je komt dit wel tegen in skigebieden.
N.B: Warme winters zijn niet per definitie Bodemlawine-(Gleitschnee)winters!
> En is er in het cursusmateriaal iets veranderd over natte lawines?
Ik kan mij vooral de Tagesgang herinneren, waar je in de loop van een snel warmer wordende dag rekening mee moest houden. Dan merkte je aan het bovendek van de sneeuw heel snel uit welke hellingen je weg moest blijven, of dat je dag over was en je snel naar het dal moest.<
Er is een verschil tussen NatteSneeuwlawines en Bodemlawines. En ja, ik weet dat ze in de pictogrammen in het lawinebericht soms als NatteSneeuwsituatie worden aangeduid. Dat laatste gebeurt echter alleen als in de loop van de dag het gevaar toeneemt (dus bij een isotherm sneeuwdek).
Bodemlawines is voor de freerider een ondergeschikt thema: vermijd hellingen met scheuren en als je ze toch moet traverseren, dan één voor één. Ze worden niet getriggerd door de aanwezigheid van wintersporters en er gebeuren dan ook zelden ongelukken met freeriders mee. Dat is dan vooral botte pech. Dit in tegenstelling tot NatteSneeuwlawines die je wel in gang kunt zetten (en die in hun spontane versie toerders op huttentocht het leven lastig kunnen maken).
> Maar nu (vroeger natuurlijk ook, maar met opwarming van nu is dat misschien vaker aan de hand?) kun je een geweldige koude poederdag beleven terwijl je op een potentiële glijbaan van jewelste aan het skiën bent.
En die glijlawines zijn beneden aan de berg massief beton geworden. Dan kun je wel inpakken met je kameradenredding, je schepje, je sonde of je luchtballon.<
Dit is een theoretische mogelijkheid, maar het is praktisch eigenlijk geen thema. Vooral omdat de Bodemlawine-activiteit meestal afneemt in een koude periode/dag.
> Omdat de gevaarzetting van glijlawines vaak bij de grond onder het hele pak sneeuw plaatsvindt lijkt een sneeuwprofiel daarvoor misschien minder werkbaar. Zou een sonde met temperatuur- en vochtigheidsmeter daarvoor op termijn een uitkomst kunnen bieden als ze weten bij welke omstandigheden het gevaarlijk wordt?<
Een sneeuwprofiel kan helpen om te kijken A) of het sneeuwdek dermate homogeen/sterk is dat een Bodemlawine mogelijk is en B) om te kijken of er vocht in het alleronderste deel van het sneeuwdek (tegen de bodem aan) aanwezig is, of is geweest.
> Het positieve nieuws zou kunnen zijn dat glijlawines vrijwel niet te triggeren zijn en lang blijven liggen voor ze los gaan. Daarmee zou je een potentieel gevaarlijke helling nog kunnen gebruiken als je echt niet anders meer kunt. Is hier een strategie voor in het lesmateriaal?<
Zoals gezegd: “…vermijd hellingen met scheuren (‘Fischmaulen’) en als je zo’n helling toch moet traverseren, dan één voor één”.
> Een andere kant van het gevaar is de bergsporter die denkt relatief veilig onderweg te zijn in het dal en daarom geen veiligheidsmateriaal bij zich heeft. Terwijl daar serieuze hoeveelheden sneeuw naartoe kunnen glijden.
Als pistes niet gesloten worden voor potentiële glijlawines loop je als langlaufer misschien gevaar zonder dat je het weet.
Moet je voor de dalsporters dan ook een lawinecursus of strategie ontwikkelen om hiermee om te gaan?<
Dit is een thema voor bijv. sneeuwschoenwandelaars. Maar zoals in het SLF-blog gemeld, zijn de meeste bodemlawines maat 2 of 3 en die bereiken het dal vrijwel nooit. Maar vanaf maat 4 (‘zeer groot’) is dat zeker mogelijk. Hoe ver een lawine komt, hangt verder ook af van hoe steil de startzone bijvoorbeeld is.
> Ik vind het lastig om de natte lawines nu mee te nemen in mijn risicoanalyse.<
Als je NatteSneeuwlawines en Bodemlawines uit elkaar haalt, dan gaat het vast al iets beter! ;-)